1989 yılında Gümüşhane’den ayrılan Bayburt, hem yüz ölçümü hem de nüfus bakımından ülkemizin en küçük illerinden biridir. Henüz gelişim aşamasında olan kent, sessiz-sakin, kendine has kapalı bir yapıya sahiptir. Burası bir Doğu Karadeniz şehri olsa da, daha çok Doğu Anadolu iklim özelliklerini yansıtır. Kışları Erzurum’u aratmayan soğuğu, çorak toprakları vardır. Alışık olduğumuz yemyeşil Karadeniz görüntüsünden biraz uzaktır Bayburt.
Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan kent pek çok medeniyete de ev sahipliği yapmıştır. Sayıları fazla değil ama yörede gezip görülmesi gereken tarihi ve doğal güzellikler de mevcuttur. Bayburt Kalesi, Korgan Köprüsü, Aydıntepe Yeraltı Şehri, Sırakayalar Şelalesi bunlardan sadece birkaçı.. Tabii bir de su sporlarının merkezi Çoruh..
Peki Karadeniz’in küçük ve şirin şehri Bayburt yaşamak için nasıl bir yer? Öğrenci ve memurları Bayburt’ta neler bekliyor? Bayburt’un tarihi, ekonomisi, iklimi ve yöresel mutfağı hakkında bilgiler aktaracağımız yazımızda bu soruların cevaplarına bakalım.
İçerikler
Bayburt Nerede? Nasıl Gidilir?
Bayburt, Karadeniz Bölgesi’nin doğu kesiminde yer alıyor. Bayburt ilimizin komşuları; kuzeyde Trabzon, kuzeydoğuda Rize, batıda Gümüşhane, doğuda Erzurum, güneyde ise Erzincan’dır.
Bayburt ulaşım rehberi genel olarak şu şekilde;
# Bayburt Karayolu Ulaşımı;
Karadeniz ile Doğu Anadolu bölgeleri arasında kalan Bayburt’a en kolay ulaşım kara yolu ile sağlanmakta. Yukarıda saydığımız komşu illerden ya da İstanbul, Ankara gibi belli başlı büyük şehirlerden Bayburt’a direkt giden otobüs seferleri bulabilirsiniz. Bayburt Otogarı il merkezindeki Şingah Mahallesi’nde, Turgut Özal Bulvarı üzerinde bulunuyor.
- İstanbul – Bayburt arası yaklaşık 1125 kilometre ve 13 saat.
- Ankara – Bayburt arası yaklaşık 790 kilometre ve 9 saat 30 dakika.
- İzmir – Bayburt arası yaklaşık 1380 kilometre ve 16 saat.
- Gaziantep – Bayburt arası yaklaşık 750 kilometre ve 9 saat 30 dakika.
- Erzurum – Bayburt arası yaklaşık 125 kilometre ve 1 saat 45 dakika.
- Trabzon – Bayburt arası yaklaşık 140 kilometre ve 2 saat 30 dakika.
# Bayburt Havayolu Ulaşımı;
Bayburt il sınırları içinde herhangi bir havalimanı bulunmuyor. Şehre uçakla ulaşmak için kullanabileceğiniz en yakın havaalanları ve mesafeleri şu şekilde;
- Erzurum Havalimanı – Bayburt Merkez arası yaklaşık 110 km. ve 1 saat 30 dakika.
- Erzincan Havalimanı – Bayburt Merkez arası yaklaşık 140 km. ve 2 saat.
- Trabzon Uluslararası Havalimanı – Bayburt Merkez arası yaklaşık 130 km. ve 2 saat.
! Gümüşhane’nin Köse ilçesinde yapımı devam eden Gümüşhane-Bayburt Havalimanı’nın 2023 yılında açılması hedefleniyor.
Kısaca Bayburt Tarihi
Paleolitik ve Mezolitik/Epipaleolitik çağlardan bu yana yerleşim yeri olarak kullanılan Bayburt’un tam olarak kimler tarafından kurulduğu bilinmiyor. Tarih öncesi dönemlerde Haldilerin yaşam sahası olan Bayburt çevresi, M.Ö. 4000’lerin sonlarında ise Hurrilerin etkisi altındaydı.
Hitit kaynaklarından anlaşıldığı kadarıyla Bayburt yöresi M.Ö 14. yüzyıldan itibaren Hayasa-Azzi Krallığı’nın bir bölümünü oluşturuyordu (bazı kaynaklar şehrin Azziler tarafından kurulmuş olabileceğini söylüyor). Sonraki dönemlerde Diauehi Beyliği ve Urartu Devleti hakimiyetini giren Bayburt, Urartular yıkılana kadar bu devletin kontrolünde kalmıştır.
Kısa bir dönem Roma İmparatorluğu’nun yönettiği Bayburt, Roma’nın 395’te ikiye ayrılmasıyla Bizans topraklarına dahil edilmiştir. Bu süreçte Haldia temasına bağlı bir sınır kasabası olan yöre, VII. Konstantinos zamanındaki piskoposlukların bir parçasını oluşturmuştur.
1071 Malazgirt Zaferi ile Selçuklular tarafından fethedilen Bayburt, Türklerin Anadolu’da ilk yerleştikleri sahalardan biridir. Bu tarihlerde Saltuklular, Mengücekliler, Dânişmendliler, Celâyirliler ve Eretna Beyliği’nin etkili olduğu topraklar ayrıca 14. yy’da Akkoyunlu Devleti’nin tarih sahnesine çıkış yeri olmuştur. 1501’de Safevilerin ele geçirdiği Bayburt, 1514 yılında Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmiştir. Bayburt, Osmanlı yönetimindeyken doğu sınırına yakın bir kale şehir olarak stratejik önemini korumaya devam etmiştir. Bu yıllarda Bayburt Kalesi de tepeden tırnağa tamir görmüştür.
1828-1829 Osmanlı-Rus savaşı sırasında işgal edilen Bayburt, 1. Dünya Savaşı sonrası birkaç kez daha Rus işgaline uğramış ve ağır hasarlar almıştır. Büyük ölçüde tahrip edilen kent 21 Şubat 1918’de düşman işgalinden kurtulmuştur. 1927 yılına kadar Erzurum, sonrasında Gümüşhane’ye bağlı olan Bayburt, 1989 tarihinde il statüsü almıştır.
Bayburt Adının Kaynağı ve Anlamı
Bayburt şehrimizin ismi;
- Ortaçağ Ermeni kaynaklarında Payberd,
- Bizans kaynaklarında Payper, Baberd, Paypert,
- Marco Polo’nun Seyahatname’sinde (13. yy.) Paipurth, Baiburt,
- Arap kaynaklarında Bâbirt,
- 1291’de II. Gıyaseddin Mesud adına basılan bir parada Baypırt,
- Akkoyunlu tarihinden bahseden çağdaş eserlerde Pâpîrt,
- Osmanlı dönemine ait kaynaklarda ise Bayburd şeklinde geçer.
Evliya Çelebi, Bayburt ismini, zengin anlamında kullanılan “bay” kelimesi ve mesken anlamında kullanılan “yurt” kelimesinden yola çıkarak “zengin yurt” olarak not etmiştir.
Bayburt Hakkında Kısa Bilgiler
Nüfus: Bayburt’un 2020 yılı nüfusu yaklaşık 85 bin kişidir.
Plaka Kodu: Bayburt’un plaka kodu: 69
Telefon Kodu: Bayburt’un telefon kodu: 0458
Posta Kodu: Bayburt’un posta kodu: 69000
Yüz Ölçümü: Bayburt’un yüz ölçümü: 3.739 km²Bayburt Belediyesi Web Sitesi: www.bayburt.bel.tr
Bayburt Belediyesi Telefon: 0 (458) 211 2502Bayburt Valiliği Web Sitesi: www.bayburt.gov.tr
Bayburt Valiliği Telefon: 0 (458) 211 32 32Bayburt İlçeleri;
- Aydıntepe
- Demirözü
Bayburt Ekonomisi
Bayburt ilinin ekonomisi neredeyse tamamen tarım ve hayvancılığa dayanır. Tarıma elverişli arazilerin kısıtlı olduğu bölgede özellikle Hart ve Sünür ovaları üretim faaliyetlerinde önemli yer tutar. Buğday ve arpa il genelinde en fazla yetiştirilen ürünlerdir. Bayburt’un diğer önemli tarım ürünleri ise mercimek, şekerpancarı, patates ve fiğdir.
İl toprakları özellikle mera hayvancılığı için oldukça elverişlidir. Sütü sağılan büyükbaş hayvan yetiştiriciliği sektörde önemli paya sahiptir. Bunun dışında sığır ve manda yetiştiriciliği, keçi ve koyun yetiştiriciliği ile kümes hayvancılığı yapılır. Arıcılık faaliyetleri de son yıllarda gelişim aşamasındadır.
Bayburt’un sanayisi de yine tarım ve hayvancılığa paralel şekilde gelişmiştir. Daha çok peynir ve tereyağı üretimi yapılır. Tuğla, kiremit ve un fabrikaları ile et kombinası da Bayburt’un diğer sanayi kuruluşlarını oluşturur.
Bayburt’un Coğrafi Yapısı ve İklimi
Bayburt, yüz ölçümü olarak küçük bir il olsa da karmaşık bir arazi yapısına sahiptir. Yörenin yaklaşık yüzde 45’lik kesimi dağlık alanlardan oluşur. Dağlar batı-doğu doğrultusunda ve güney kesimlerde uzanır. Bu dağ silsilesinin arasındaki Çoruh Nehri bölgenin en önemli akarsuyudur. Bölgenin batı kesimini oluşturan Bayburt Ovası ise yaklaşık 900 km²’lik bir alanı kaplar. İl topraklarının geri kalan kısmı ise büyük oranda vadilerden oluşur.
Karasal iklim özelliklerinin hakim olduğu Bayburt’ta yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise bol yağışlı ve soğuk geçer. İl toprakları Karadeniz ile Doğu Anadolu iklimi arasında kaldığı için karasal iklimin etkileri İç Anadolu’ya göre nispeten daha yumuşaktır. Bu yumuşamada bölgedeki ortalama yüksekliğin fazla olmaması ve vadilerin oluşturduğu “mikroklima” özelliği de etkilidir.
Bayburt, bitki örtüsü bakımından çeşitlilik gösterse bile bu konuda fakir bir ildir. İl topraklarının çok küçük bir kısmı (%3) ormanlarla kaplıdır. Geri kalan araziler genellikle çayır, mera ve bozkırdır. Başta Çoruh Nehri olmak üzere bölgede bulunan su kaynaklarının çevresinde dağınık ağaç toplulukları görülür. Öne çıkan türler meşe, kızılçam, ardıç, gürgen, yabani armut, kavak ve söğüttür.
Bayburt Mutfağı ve Bayburt’a Özgü Yemekler
Doğu Anadolu ve Karadeniz lezzetlerinin birbirine harmanlandığı Bayburt mutfağında özellikle unlu yemek çeşitleri ön plana çıkar. Çorba, hamur işi ve tatlı yöre halkının en çok tükettiği gıdalardır. Bayburt yöresel mutfağında ayrıca etli yemekler, sebze ve zeytinyağlı yemeklere göre daha fazla çeşitlilik gösterir.
Bayburt’un en meşhur yemeklerini, çorbalarını ve tatlılarını kısaca şöyle listeleyebiliriz;
- Bayburt Tava
- Kara Pancar
- Su Böreği ve Süt Böreği
- Ekşi Lahana
- Galacoş
- Kesme Çorbası ve Tatlı Çorba
- Gendime Pilavı
- Lor Dolması ve Yalancı Dolma
- Tel Helva
- Herse
- İçli Kete
- Ziron (Siron)
Memur ve Öğrenciler İçin Bayburt Nasıl Bir Yer? Bayburt’ta Yaşam
Bayburt ilimizde 2008 yılında kurulan Bayburt Üniversitesi bulunuyor.
Bayburt, merkez hariç sadece iki ilçeye sahip, bir ana cadde üzerine kurulu çok küçük bir il. Yürüyerek bile çok kısa sürede her yerini gezip bitirebilirsiniz.. Bir kale, bir saat kulesi ve Çoruh.. Bayburt gezimizin sonuna geldik!..
Çoruh Nehri’nin etrafına dizili çay bahçeleri ve kafeler Bayburt’taki sosyal hayatın özeti. İlde üniversite olmasına rağmen gençlere hitap eden mekan sayısı çok az. Bayburt üniversite öğrencileri ve memurlar için aşırı sakin bir yer diyebiliriz. Yılın büyük bölümü havalar da soğuk olunca, Bayburt’ta en fazla vakit geçireceğiniz yer ‘sınırsız internet dünyası’ oluyor haliyle. Zaten Bayburt hakkında yorumlara göz gezdirdiğinizde öğrencilerin şikayet ettiği iki konu ön plana çıkıyor.. Durağanlık ve kira fiyatları.
Bayburt’ta konaklama için yurt, apart, kiralık daire gibi imkanları şehrin hemen her bölgesinde rahatça bulabiliyorsunuz. Fakat fiyatlar küçük şehirlere kıyasla biraz yüksek. Bayburt bu konuda memurlar için idare edilebilir bir şehir olsa da, öğrenciler için aynı şey pek geçerli değil. Konaklama harici ise standart bir Anadolu şehri ekonomisine sahip Bayburt. Birikim yapılabilecek bir kent. Zaten çok fazla şehir dışına çıkmazsanız, harcamanız da ister istemez fazla olmayacaktır. Özellikle büyük şehirlere göre çok daha uygun şartlarda yaşayabilirsiniz. Ayrıca Bayburt, her açıdan çok da güvenli bir şehirdir.
