Doğu Anadolu’nun en yeşil kentlerinden biri Bingöl..
Geniş yaylaları, ormanları, akarsuları, gölleri ve heybetli dağlarıyla tam bir doğa cenneti. ‘Güneşin en güzel doğduğu il’ olarak da anılan Bingöl, binlerce yıl boyunca nice medeniyetlere ev sahipliği yapmış topraklarımızdan. Kommagene Krallığı, Mitanniler, Hititler, Urartular, Sakalar, Medler, Persler, Selevkoslar, Romalılar, Selçuklular… Fakat ne ilginçtir ki Bingöl bugün tarihi kalıntılar anlamında ülkemizin en fakir illerinden biri. Onca kültürün gelip geçtiği bu yörede belli başlı birkaç yapı dışında hiçbir tarihi doku ortaya çıkartılmamış. Belki yeterince çalışma yapılmadığı içindir bilemiyoruz ama komşu illerini kıstas aldığımızda Bingöl’ün bu konuda epey geri planda kalması şaşırtıcı bir durum. Bu açığını harika doğasıyla kapatan Bingöl yine de gezip görülmesi gereken güzel bir ilimiz. Özellikle Solhan ilçesinde bulunan “Yüzen Adalar” ülkemizde nadir görülen doğal oluşumlardandır.
Adının hakkını veren Bingöl gerçekten de topraklarında yüzlerce göl barındırıyor. Bu göllerle alakalı da şehirde pek çok efsane anlatılır. Hatta eski ismi Çapakçur (Cennet Suyu) olan Bingöl’ün adı da bu efsanelere dayandırılır. Şimdi bu meşhur hikayelerden birini sizinle paylaşalım. Sonra da Bingöl’ün tarihi, ekonomisi ve yöresel mutfağı hakkında bilgiler vereceğimiz Bingöl şehir rehberi yazımıza devam edelim.
Bir zamanlar yöre dağlarında avlanan bir avcı, bir keklik vurur. Vurduğu kekliğin kanını temizlemek isteyen avcı buradaki göllerden birine gelir ve kekliği yolarak temizler. Daha sonra kuşu çantasına atar ve köyüne döner. Eve geldiğinde çantasını açan avcı vurup temizlediği kekliğin bir anda uçarak uzaklaştığına şahit olur. İşte o zaman anlar ki kekliği yıkadığı göl “ab-ı hayat” suyunun, yani ölümsüzlüğün kaynağıdır. Avcı tekrar dağlara koşar. O gölü her yerde arar fakat bulamaz. Rivayete göre Allah bu gölün bulunamaması için onu bin parçaya bölmüştür. İşte o “ab-ı hayat” suyuna sahip göl, o gün bugündür aranır ama bulunamaz derler. Hz. Hızır’ın (a.s.) da yılda bir kez bu suda yıkanıp abdest aldığına inanılır.
İçerikler
Bingöl Nerede? Nasıl Gidilir?
Bingöl, Doğu Anadolu Bölgesi’nin ortasında, Yukarı Fırat Havzası denilen kesimde bulunmaktadır. Bingöl’ün komşuları; kuzeyde Erzurum ve Erzincan, batıda Tunceli ve Elazığ, doğuda Muş, güneyde ise Diyarbakır’dır.
Bingöl ulaşım rehberi genel olarak şu şekilde;
# Bingöl Karayolu Ulaşımı;
Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri arasında geçiş güzergahında bulunan Bingöl’e kara yolu ile ulaşım oldukça kolaydır. Erzurum, Diyarbakır gibi büyük şehirlere komşu olan Bingöl’e ister komşu illerinden ister İstanbul, Ankara metropollerden otobüs yolculuğu yaparak da ulaşabilirsiniz. Bingöl Otogarı il merkezindeki İnönü Mahallesi’nde yer alıyor.
- İstanbul – Bingöl arası yaklaşık 1270 kilometre ve 15 saat 30 dakika.
- Ankara – Bingöl arası yaklaşık 900 kilometre ve 10 saat 40 dakika.
- İzmir – Bingöl arası yaklaşık 1420 kilometre ve 17 saat.
- Erzincan – Bingöl arası yaklaşık 220 kilometre ve 3 saat 40 dakika.
- Adana – Bingöl arası yaklaşık 660 kilometre ve 8 saat.
- Trabzon – Bingöl arası yaklaşık 440 kilometre ve 6 saat.
# Bingöl Havayolu Ulaşımı;
Bingöl Havalimanı, şehir merkezine yaklaşık 12 km. mesafedeki Çeltiksuyu Mahallesi’nde yer alıyor. Bu havalimanına İstanbul ve Ankara’dan direkt, diğer şehirlerden ise aktarmalı şekilde uçuş bulabilirsiniz. Bingöl Havalimanı ile şehir merkezi arasında uçuş saatlerine göre hareket eden özel servisler çalışıyor.
Bingöl Havalimanı Telefon: 0 (426) 215 00 67
# Bingöl Demiryolu Ulaşımı;
Haftanın iki günü Ankara ↔ Tatvan arasında hizmet veren Van Gölü Ekspresi, Bingöl’ün Genç ilçesinden geçiyor. Genç Tren İstasyonu’nun Bingöl merkeze uzaklığı yaklaşık 20 kilometre.
Van Gölü Ekspresi’nin geçtiği duraklar;
Ankara • Imak (Kırıklake) • Kayseri • Sivas • Malatya • Elazığ • Genç (Bingöl) • Muş • Tatvan (Bitlis)
Ayrıca Elazığ ↔ Tatvan arasında günlük düzenli sefer yapan bölgesel tren de yine Bingöl Genç Tren İstasyonu’ndan geçiyor.
Elazığ ↔ Tatvan Bölgesel Treni’nin geçtiği duraklar;
Elazığ • Yurt • Çağlar • Muratbağı • Palu • Beyhan • Ekerek • Suveren • Genç • Kurt • Muş • Bahçetepe • Sıcaksu • Rahova • Tatvan
Bingöl Genç Tren İstasyonu Telefon: 0 (426) 411 30 27
TCDD Taşımacılık İletişim Hattı: 444 8 233 (444 TCDD)
TCDD Taşımacılık Online Bilet: ebilet.tcddtasimacilik.gov.tr
Kısaca Bingöl Tarihi
M.Ö. 2000’li yıllarda Güneydoğu Anadolu’da, Şanlıurfa ve Mardin dolaylarında Washukanni isimli bir şehir kuran Hurriler o dönem yöredeki en önemli güçlerden biriydi. Mitanniler olarak da bilinen bu kavim M.Ö. 1360 yıllarında ise çevre topraklarıyla birlikte Hititlerin himayesine girdi. M.Ö. 1200’e gelindiğinde Urartular Bitlis, Muş, Bingöl’ü sınırlarına kattılar ve bu bölgeye çeşitli kaleler inşa ettiler. Sonraki yıllarda Asur Kralı I. Tiglat-Pileser, Urartular ile yaptığı savaşı kazanıp Güneydoğu Anadolu’yu ele geçirse de bu hakimiyet fazla uzun sürmedi. Asurlular başta Medler olmak üzere çeşitli kavimlerin saldırıları sonucu M.Ö. 610’lu yıllarda tarih sahnesinden silindiler.
İran’da kurulan Pers Devleti önce Medleri yenerek Bingöl, Elazığ ve Tunceli dolaylarını ele geçirdi. Sonrasında Lidyalıları da ortadan kaldıran Persler bütün Anadolu’ya hakim oldu. Pers İmparatorluğu’nun yıkılmasının ardından Bingöl ve çevresinde önce Makedonya İmparatorluğu, daha sonra sırasıyla Selefkiler, Kommagene Krallığı, Ermenistan Krallığı ve Roma İmparatorluğu hüküm sürdü.
Hz. Ömer zamanında Halid bin Velid tarafından bir kısmı fethedilen Bingöl, Selçuklu Devleti’nin kurulmasıyla bu devletin bir parçası oldu. Anadolu’da yer yer karışıklıkların meydana geldiği bu süreçte Moğol işgaline de uğrayan kent, daha sonra Diyarbakır’ı kendilerine yurt edinen Akkoyunluların topraklarına katıldı. İran Hükümdarı Şah İsmail’in doğuya saldırıları başlayınca Bingöl kısa bir süre İran’ın kontrolüne geçti. Ta ki Yavuz Sultan Selim döneminde Bingöl ve çevresinin Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmesine kadar. O dönem Çapakçur ismiyle anılan Bingöl, Osmanlılar için önemli bir yerdi. Çünkü burası Osmanlıların İran’a karşı yürüttüğü mücadelelerde bir üs olarak kullanılıyordu.
Cumhuriyetin ilanı sonrası 1926 yılında Elazığ’a, 1929 yılında da Muş’a bağlanan Bingöl, 1936 yılında ayrı bir il statüsü kazanmıştır. Çapakçur denilen il merkezi ise 1945 yılında Bingöl olarak değiştirilmiştir.
Bingöl Hakkında Kısa Bilgiler
Nüfus: Bingöl’ün 2020 yılı nüfusu yaklaşık 280 bin kişidir.
Plaka Kodu: Bingöl’ün plaka kodu: 12
Telefon Kodu: Bingöl’ün telefon kodu: 0426
Posta Kodu: Bingöl’ün posta kodu: 12000
Yüz Ölçümü: Bingöl’ün yüz ölçümü: 8.125 km²Bingöl Belediyesi Web Sitesi: www.bingol.bel.tr
Bingöl Belediyesi Telefon: 0 (426) 213 12 18Bingöl Valiliği Web Sitesi: www.bingol.gov.tr
Bingöl Valiliği Telefon: 0 (426) 213 10 02Bingöl İlçeleri;
- Adaklı
- Genç
- Karlıova
- Kiğı
- Solhan
- Yayladere
- Yedisu
Bingöl Ekonomisi
Doğu Anadolu’daki birçok şehrimizde olduğu gibi Bingöl’ün ekonomisi de tarım ve hayvancılığa dayanır. Aslında il topraklarının büyük kısmı tarım arazisi olmaya elverişli değildir fakat akarsu vadilerindeki düzlükler bitkisel üretim için verimli şekilde kullanılmaktadır. Bingöl’de yetiştirilen başlıca tarım ürünleri; buğday, şekerpancarı, arpa, darı, çavdar, domates, fasulye, kavun ve karpuzdur. Ayrıca Bingöl cevizi de son yıllarda ülkemizdeki popüler gıdalardan biri haline gelmiştir.
Yüksek bir arazi yapısına sahip Bingöl’de sulak otlaklar hayvancılık için oldukça elverişlidir. Koyun ve kıl keçisi yetiştirilen kentte hayvancılık daha çok canlı hayvan ticareti ile süt ürünleri üzerine yoğunlaşmıştır. Kümes hayvancılığı ve arıcılık ise daha kısıtlı imkanlarla yapılmaktadır.
Bingöl ilimiz sanayi alanında henüz bir gelişme gösterememiştir. İl nüfusunun çok az bir kısmı imalat ve inşaat sanayiinde çalışmaktadır. Yeraltı kaynakları açısından da yörede fazla bir zenginlik yoktur. Madencilik sektörü daha çok demir, fosfat ve linyit yatakları üzerine çalışmaktadır.
Bingöl’ün Coğrafi Yapısı ve İklimi
Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat bölümünde yer alan Bingöl’ün arazi yapısı oldukça engebelidir. 3 bin metreyi aşan dağlara sahip il topraklarında ova niteliğindeki araziler bile bin metrenin üzerindedir. Yörenin en önemli akarsuları olan Göynük Suyu ile Peri Suyu arasında kalan bölge ise daha çok volkanik sahalardan oluşur.
Bingöl Dağı, Genç Dağı, Şeytan Dağı ve Şerafettin Dağı gibi zirvelere sahip olan Bingöl’de bu dağların yüksek kısımlarını buzul gölleri, alçak kısımlarını ise moren kalıntıları kaplar. Seyrek ormanların görüldüğü bu dağların güney yamaçları ise çıplaktır. Bingöl normalde Doğu Anadolu’nun en zengin ormanlık arazilerine sahip illerinden biridir. Fakat uzun yıllardır devam eden insan tahribatı sonucu bu alanların bir kısmı tamamen bozkır bitki örtüsüne dönmüş durumdadır.
Bingöl hem yüksek rakımı hem de kuzeyden gelen serin hava kütlelerine açık olması nedeniyle sert bir karasal iklime sahiptir. İlde uzun süren kış mevsimleri bol kar yağışlı ve soğuk geçer. Yazları ise sıcak ve kuraktır.
Bingöl Mutfağı ve Bingöl’e Özgü Yemekler
Bingöl halkı geçimini yüzyıllardır tarım ve hayvancılık yaparak sağlamaktadır. Bu durumun bir yansıması olarak da Bingöl mutfağındaki yöresel lezzetler daha çok et yemekleri ve hamur işleri üzerine yoğunlaşmıştır. Ayrıca sebze yemekleri, turşular, tatlılar ve süt ürünleri Bingöl mutfağına zenginlik kazandıran besinlerdir.
Doğu Anadolu’nun renkli mutfaklarından birine sahip olan Bingöl’de ekmek çeşitliliği de dikkat çeker. Bingöllüler fabrikasyon ekmeklerin dışında kendi yaptığı tandır ve sac ekmeklerini de bolca tüketirler. Özellikle köylerde “nun kuryek“ diye isimlendirilen ekmek çeşidi en sevilen yiyecekler arasındadır. Ayrıca Bingöl balı da Türkiye’nin en kaliteli ballarından biridir. Şimdi Bingöl yöresel mutfağında öne çıkan bazı yemekleri sizin için sıralayalım..
- Bingöl Tava
- Mastuva
- Ayran Çorbası ve Tutmaç Çorbası
- Löl Böreği ve Su Böreği
- Kaburga Dolması ve Kuru Dolma
- Sorina Pel
- Keldoş
- Gömme
- İçli Köfte
- Kalbur Hurması
- Tandır
- Sulu Hedik
- Yaprak Sarması
- Kabak Tatlısı ve Kadayıf Tatlısı
Memur ve Öğrenciler İçin Bingöl Nasıl Bir Yer? Bingöl’de Yaşam
Bingöl ilimizde 2007 yılında kurulan Bingöl Üniversitesi bulunuyor.
Üniversitenin ana yerleşkesi Bingöl merkezde, Selahaddin-i Eyyubi Mahallesi’nde yer alıyor. Kampüs oldukça merkezi bir noktada bulunduğu için ulaşım sorunu yok. Ayrıca hem kampüs içindeki yurtların hem de okula yakın bölgelerdeki ev ve apart dairelerin sayısı öğrenciler için yeterli seviyede. Yani Bingöl Üniversitesi öğrencileri ulaşım ve konaklama konusunda avantajlı bir ildeler diyebiliriz.
Bingöl, özellikle batıdaki büyük şehirlerden gelen memur ve öğrencilerin ilk aşamada ön yargıyla yaklaştıkları bir şehir. Fakat bu ön yargılar genellikle Bingöl’ü gördükten kısa bir süre sonra son buluyor. Çünkü burası sakin, sıcakkanlı ve yardımsever halkıyla, doğal güzellikleriyle, tertemiz havası ve suyuyla Doğu Anadolu’nun en yaşanılası illerinden biri. Ayrıca oldukça da güvenli. Belki biraz küçük bir şehir ama zaten bu doğallığını korumasının başlıca sebeplerinden biri de bu. Bingöl, orta ölçekli bir ilde sessiz, sakin yaşam beklentisi olan öğrenci ve memurlara hitap eden bir kent. Genellikle merkezdeki birkaç ana cadde üzerine yoğunlaşmış bir sosyal hayat söz konusu. Öğrenciler ise daha çok kampüs çevresinde, Uydukent olarak bilinen bölgede vakit geçiriyorlar. Hem okula yakınlığı hem de apart, yurt ve kiralık daire imkanlarının çokluğu Uydukent’i bir öğrenci mahallesi haline getirmiş.
Merkez dışından bahsedecek olursak, Bingöl’ün Solhan ilçesi de sevilen bir bölge diyebiliriz. Bingöl hakkında yorumlara göz gezdirdiğinizde özellikle memurların bu ilçe hakkında olumlu görüşler bildirdiğine şahit olabilirsiniz. İl merkeziyle beraber Bingöl’ün en hızlı gelişen beldesi Solhan’dır. Genç ve Karlıova ilçeleri de nispeten daha fazla sosyal yaşam hareketliliğine sahiptir. Fakat Bingöl’ün diğer ilçeleri oldukça küçüktür ve kasaba ayarındadır. Ekonomik anlamda ise Bingöl ucuz bir şehir sayılır. Son yıllarda yapılan fiyat düzeyi endeksi araştırmaları, Bingöl’ün Türkiye ortalamasının altında bir hayat pahalılığına sahip olduğunu göstermiştir.
