Unuttuğumuz bir antik kent Kaunos kaya mezarları..
Kıymetini pek az bildiğimiz, hatta varlığını dahi bilmediğimiz efsane kentlerden biridir. Dalyan’a kadar gelip de harika bir manzaraya sahip Kaunos kral mezarlarını görmeden gideyim demeyin. Gittiğinizde sizin de dikkatinizi çekecek, Kaunos kenti konum olarak çok güzel bir yere kurulmuş.
Ünlü tarihçi Heredot, Karyalıların İyonya’yı egemenliklerine aldıktan sonra Kaunoslular ve Likyalıların üzerine yürüdüklerinden bahsetmiştir. Bu bilgi, M.Ö. 6. yy. Pers savaşlarında Kaunos’un, tıpkı Karya ve Likya gibi bağımsız bir takım şehirleri içine alan ve kentin adını taşıyan bir bölgenin merkezi durumunda olduğu göstermektedir.
Karya topraklarının doğusunda yer alan Kaunos kentinin kurucuları yerli Anadolu halkıdır.
- Kaunos antik kenti giriş ücreti 2021 yılı itibari ile 14 TL.
- Müze kart geçerli.
- Antik kente karadan gitmek daha zahmetli. Tekne biraz daha mantıklı duruyor.
- Tekneden indikten sonra biraz yürüyüş yapmanız gerekiyor. Bu sebeple öğlen sıcağında gelmenizi kesinlikle tavsiye etmeyiz. Sabah erken saatlerde ya da gün batımına doğru gelebilirsiniz. Denk gelirse kıyıdan antik kente ücretli traktörler servis yapıyor. 7,5 TL kişi başı.
İçerikler
Kısaca Kaunos Kral Mezarları Tarihi
Arkeolojik bulgulara göre kentte en eski yerleşim M.Ö. 10. yüzyıla dayanır. M.Ö. 540’ta Persler Kaunos’u idaresi altına almış olsalar da, Anadolu satraplarının ve şehirlerinin işlerine karışmamışlar, buralardan fazla vergi almamışlardır. Bu nedenle, Xanthos gibi Kaunos da çabuk kalkınmıştır. Fakat M.Ö. 500 yılında İyonlalıların Perslere karşı başlattıkları isyana Kaunoslular da katılınca ve bu isyan başarısızlıkla sonuçlanınca, Perslerin Kaunos üzerinde baskıları artmıştır. M.Ö. 479’da Helenlerin Persleri yenmesi üzerine Kaunos, M.Ö. 478-477’de kurulan Delos Birliği’ne üye olmuştur. Persler ve Helenler arasında gerçekleşen Kral Barışı ile (M.Ö. 387) Kaunos Perslerin egemenliğine tekrar girmiş ve Karya Satraplığı’na bağlanmıştır. Böylece Kaunos, Karya kenti olmuştur. Büyük İskender’in istilası sonrasında kentin idaresi diğer Karya kentleri gibi Mausolos’un kız kardeşi Abe’ye bırakılmıştır. M.Ö. 190-167 yılları arasında Rodos’a bağlanan Kaunos, M.Ö. 167-129’da bağımsızlığını yaşamış, M.Ö. 129’da Romalıların kurduğu Asya Eyaleti’ne dahil edilmiştir. M.Ö. 88-84 yıllarında I.Mitrides’in savaşları sırasında Roma’ya karşı gelen Kaunos, Rodos’un idaresine verilmiştir. Bir süre sonra kent tekrar bağımsızlığına kavuşsa da Roma idaresinden kurtulamamıştır.
Erken Hıristiyanlık çağında bir piskoposluk merkezi olsa dahi, bu çağla birlikte önemini yitirmeye başlamıştır. Bu topraklar 13. yüzyılda Uçtürkler’in, 15. yüzyılda Menteşeoğulları’nın himayesindedir.
Dalyan Kaunos Antik Kent’i Nerededir? Nasıl Gidilir?
Muğla-Fethiye karayolundan Köyceğiz’e, oradan da Ortaca beldesine, sonrasında Dalyan’a varılır. Kaunos Antik Şehri’ne ise Dalyan’dan tekneye binerek ulaşılır.
Kaunos’un Kuruluş Efsanesi
Apollon’un oğlu, Karya Kralı Miletos’un ikiz çocuklarından Kaunos, kız kardeşi Byblis’e aşık olur. Bu yasak aşkı öğrenen kral, oğlunu huzurundan kovar. O da kendisini sevenlerle birlikte Dalyan’ın karşısına, kendi adını taşıyan Kaunos kentini kurar. Kız kardeşi, kardeşinin aşkına karşılık vermese de gidişine çok üzülür, çok gözyaşı döker ve kendini kayalardan aşağı atar. Efsaneye göre, Dalyan’ın kanalları kızın gözyaşlarından oluşmuştur. (Nasıl gözyaşıysa..)
1940’lı yılların sonlarına kadar Dalyan ve çevresi sıtma tehlikesi altındadır. İyileştirmelerle kent, sivrisinekten değil ama sıtmadan kurtulmuştur. Kaunos halkının da sıtma nedeniyle yeşil benizli olduğu kaynaklarda geçmektedir.
Kaunos ve Köyceğiz kurulurken liman, rüzgar ve serin hava göz önünde bulundurulmuştur. Gündüz denizden karaya, gece karadan denize, sabah ise doğudan batıya esen rüzgarlar Köyceğiz’in kurulum yerini belirlemiştir. Bu rüzgarların etkisiyle, yöre çok sıcak olmasına rağmen Köyceğiz halkı sıcaktan etkilenmez. Sokaklar ızgara planlıdır. Bundan dolayı, oluşan sirkülasyon ile sıcaklık insanları rahatsız etmez.
Şehrin platformuna çıkıldığında yarı bataklık bir koy, Kaunos’un yok olmasının nedenlerinden biri olan, iç limanın alüvyonlarla dolmasıyla oluşan Sülüklü Liman (Sülüklü Göl) ve düzlükte yer alan diğer liman net olarak izlenebilir.
Şehrin kuzey yönündeki surlar ortaçağdan kalmadır. Limanın kuzeyinden başlayıp Dalyan koyundan sarp kayalıklara kadar uzanan uzun surun kuzey kısmı Mausollos döneminde yapılmıştır. Kuzeybatı yönündekiler Helenistik, limana doğru olanlar Arkaik Dönem surlarıdır. Surların iç yanında, Sülüklü limana doğru yer alan kutsal alanın Demeter kutsal alanı olduğu tahmin ediliyor.
Kaunos Antik Kenti Önemli Kalıntılar
# Kaunos Tiyatrosu: 154 metre yüksekliğe kurulmuş akropolün batı yamacındaki tiyatro takriben 5 bin kişilik oturma kapasitesine sahiptir. Tiyatro, yamaca yaslı büyük kısmı, yarım yuvarlak orkestrası ve alt oturma sırasıyla aynı hizada alçak sahne binası ile geleneksel Helen tiyatrosunun güzel bir örneğidir. Seyir bölümü (cavea) sekiz merdivenle dokuz oturma dilimine ayrılmıştır. Bunların her biri 33 oturma sırasından oluşur. Orkestraya kuzeybatıdan düz, güneydoğudan merdivenle ulaşılır. Beşik tonozlu iki geçiş Roma dönemine aittir.
# Kaunos Roma Hamamı: İki kompleksli hamam, avlu (palaestra) ve ana mekandan oluşur. Avlu üç yandan birer sütunlu galeriyle çevrilidir. Yan galeriler odalara bölünmüştür. Ana bina, ılıklık (tepidarium), iki eğitim salonu (amulacrum), soğukluk (frigidarium) ve onun ucunda terleme odasının (laconicum) her iki yanına karşılıklı olarak yerleştirilmiştir. Sıcaklık salonu (caldarium) mekanın güneybatısındadır. Salonun zemini mermer plakalarla kaplıdır.
Roma hamamı ve tiyatro arasında kalan palaestra düzlüğüne inşa edilen kilise, kareye yakın formda ve üç neflidir. Orta nef kubbeli, yan nefler tonoz örtülüdür.
# Kaunos Tapınak Terası: Tapınak terası, tapınak, agora ve limana hakim, yapay bir teras üzerine M.Ö. 1. yüzyılda inşa edilmiştir. Kutsal alan (cella) kare şeklindedir, önünde iki dor sütunuyla bir ön oda (pronaos) yer alır. Avlu dor sütunlarla çevrilmiştir. Avlunun batısındaki silindir tambur üzerindeki yazıta göre burası Zem Soteros’a atfedilmiştir.
Tapınağa giderken dikkat çekici bir özellik vardır. Yere döşenen taşların boyutları farklı olduğundan, yürürken tökezlememek için insan kendini yere bakmak zorunda hissediyor. Tapınak çevreleri özellikle düzensiz yapılırmış ki insanın başı önde, adeta saygı gösterir şekilde yürümeleri sağlanırmış. Bu sistem Anıtkabir’de de uygulanmaktadır.
# Kaunos Apollon Kutsal Alanı: Teras tapınağının batısında yer alan düzlükte geçirilen heykel kaideleri ve stellerden anlaşıldığı üzere, burası M.Ö. 4. yy.’dan Roma dönemi dahil yerel tanrı Basileus Koinios’un kutsal alanıdır. Helenistik dönemde buranın sahibi Apollon’dur. Terasın kuzeyinde 5 odalı ziyafet binası, hemen güney batısında tanrıça Artemis’in kutsal alanı yer alır.
# Kaunos Agorası: M.Ö. 3. yy. sonlarında yapılan ve kent merkezini antik çağ mezarlığına bağlayan agora, M.S. 1.yüzyılda fonksiyonunu yitirmiştir. M.Ö. 3. yy.’a tarihlenen stoa, Sülüklü Göl’ün kuzeyindeki kazılarda gün yüzüne çıkarılmıştır. Stoa’nın orta bölümünde, duvar içine M.Ö. 1.yüzyılda açılmış bir kapı ile bir odaya girilmektedir. Tabanı mermer, arka duvar önünde ise yüksek bir podyum yer almaktadır. Kazılarda ele geçen sunak gövdesi üzerindeki figürlerden biri, kucağında kanatlı bir bebek taşıyan tanrıça Aphrodite Euploia’ya aittir. Yüklerini alıp sefere çıkan gemiciler, bol kazanç ve iyi yolculuk temennilerini bu oda da sunmaktaydılar tanrıçalarına.
Kentin çeşmesi teras duvarı önüne, M.Ö. 3.yüzyılda yapılmıştır. Çeşmenin yan duvarlarının uzantıları arasında iki sütun yer alır.
Küçük kalenin kuzeybatısında iki ana bölümden oluşan bir tapınak yer alır. Üç basamaklı ve kare planlı alt yapı ve 8 sütunlu, yuvarlak üst yapı. Sütunların oluşturduğu yuvarlak kutsal mekana (cella) her yandan girilebilir. Kazılarda çıkan kadın heykellerinin sütunlar arasını, Köyceğiz meydanını süsleyen aslanın ise tapınağın köşelerinden birini süslediği düşünülüyor. Yapı büyük ihtimalle M.Ö. 1.yüzyıla ait bir anıt mezardır.
MUĞLA GEZİLECEK YERLER (TIKLAYIN)
