Likya bölgesinin başkenti olan Ksanthos (Kınık) muazzam bir antik şehir. Harika ustalığa sahip süslü taşlarla döşenmiş kral yolu ve 5 bin kişiye yakın kapasitesi ile antik tiyatro muhakkak görülmesi gereken eserlerden biridir.
Kent, Fethiye-Kaş karayolu üzerinde bulunuyor. Aşağıda haritada da belirttiğimiz gibi Eşen çayı kıyısındaki bu yerleşim yeri Lykia’nın önemli tarihini ve anıtlarını içinde barındırır. 1950 yılında Fransızların Kınık mahallesinde yaptığı kazı çalışmalarında ortaya çıkan bu antik kent UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunmaktadır. Günümüzde, Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölümü kazı çalışmalarına devam etmektedir.
Antik Kent Kazı Başkanı Prof. Dr. Burhan Varkıvanç, Xanthos kentinin M.Ö. 7-5 yıllarında bölgenin en önemli kenti olduğunu belirtmektedir.
Helen dilinde “sarı” anlamına gelen kente yerel dilde “Arnna” deniliyormuş. Efsaneye göre; M.Ö. 540 yılında Pers kumandanı Hargapos’un buraya saldırması üzerine Ksanthos halkı darphanelerinde ne kadar altın varsa Eşen çayına atmışlar. O günden beri Eşen çayı hep sarı pırıltılı akmaktaymış. Helen dilinde kent isminin sarı anlamına gelmesi bu sebepleymiş. Siz şimdi inanmadınız mı? Efsane böyle ne yapalım. Doğru düzgün efsane yazdılar da biz mi paylaşmadık. Neyse konumuza dönelim.
Xanthos Letoon Antik Kenti’ne Nasıl Gidilir?
Antalya’da Kaş-Fethiye karayoluna paralel Eşen Çayı bulunuyor. Antik kent çayın hemen kıyısında, Kınık beldesinde yer alıyor. Kınık içine vardığınızda yol sizi Xanthos’a götürüyor. Antik şehre kadar aracınızla gidebiliyorsunuz. Otopark mevcut. Aracı biraz dışarıda bırakıp yürüyerek de gidebilirsiniz.
Kanında Esaret Olmayan Bir Millet ‘Xanthoslular’
M.Ö. 540’ta Persliler şehri işgal etmiştir. Xanthosluların Perslilerle savaşmaya gücü yoktur. Buna rağmen düşmana karşı kentlerini kahramanca savunurlar. Fakat çabaları boşadır, yenilgiden başka seçenekleri yoktur. Xanthoslu savaşan erkekler, kadın ve çocukları kaleye doldururlar. Kadın ve çocuklarını düşman esaretine bırakmamak için, kendi elleriyle kaleyi ateşe verirler. Kendileri ise savaşarak ölürler. Bu toplu intihar sonrasında, kent dışında bulunan 80 aile kurtulur. Bu ailelerin çabasıyla şehir yeniden kurulur.
M.Ö. 475-450’de yangın felaketleriyle karşılaşan kent, Büyük İskender’in saldırısına karşı yine güçlü bir direnç göstermiştir. M.Ö. 309’dan itibaren Mısır Hanedanlığı, ardından da Suriye Kralı III. Antiokhos’un egemenliğine girmiştir.
M.Ö. 42’de Romalı Brütüs’ün saldırısına yine topluca intihar ederek cevap vermişler, teslim olmamışlardır.
Tarihte acılarla dolu kent olarak bilinen Xanthos, hazin savaşlara ev sahipliği yapmış bir şehir. Okudukça, araştırdıkça üzülüyor insan. Her savaşta yıkılıp yeniden ayağa kalkmayı başarmış Xanthos, Roma İmparatoru Markus Aurelius tarafından yeniden imar edilmiştir.
Bizans döneminde piskoposluk merkezi olan kent, Arap akınlarının başlamasıyla M.S. 7. yüzyılda terk edilmiştir.
Kent, Eşen çayı kenarında ovaya hakim iki tepe üzerinde kurulmuştur. Kent öreni iki bölümde incelenir. İlki Eşen çayı kenarından yükselen surla çevrili Lykia akropolü, ikincisi kuzeyde bulunan daha yüksek ve geniş olan Roma akropolüdür.
Xanthos Antik Kent Giriş Ücreti Ne Kadar?
2021 yılı itibari ile giriş ücreti 14 TL’dir. Müze kartı geçerli. Antik kent geniş bir alanda yer alıyor. Fakat her kısmı ziyarete açık değil. Kimi yerlerde çalışmalar sürüyor. Levhalar yönlendirmede yeterli olmadığı için sıkıntı yaşayabilirsiniz. Size burada ufak bir tüyo verelim: Antik kentin çevresinde Kınıklı köyünden Durmuş Amca’yı bulun. Durmuş Kiraz.. Esnaflara sorsanız gösterirler. O size en kral rehberliği yapar. Zaten yalamış yutmuş. Kazı çalışmalarında bile bulunmuş. Zannedersin Likyalı..
Xanthos Mezar Tipleri
# Sütun Tipi Mezar: Bir kaidenin üzerinde genelde tek parça blok taştan yontulmuş gövde ve gövde üzerine yapılmış mezar odası. Mezar odasında ölen kişinin hayatını tasvir eden figürler ve bazı kabartmalar yer alır.
# Kaya Mezarları: Ana kayaya oyularak yapılan mezar tipi.
# Ev Tipi Mezarlar: Ahşap ev formundadır. Mezarın kapılarının bir kanadı açık bırakılır. Ölü odasına açılan bu kapı çoğunlukla ölü konduktan sonra tek parça kayadan yapılmış sürme kapıyla kapatılırdı.
# Lahit Mezarlar: Tek parça kayadan yapılan mezarlardır. Genellikle kabartmalarla süslü olan lahit mezarların yukarı doğru incelen ve tepesi sivri olan yuvarlak hatlı kapakları Lykia tipi lahitlerin en karakteristik özelliğidir.
Yazılı Pilye: Agoranın kuzeyinde yer alan, “Kitabeli Pilye”, “Yazıtlı Dikilitaş”ta denen 11 metre yükseklikteki anıt mezar, iki basamak üzerine yükselen yekpare bir taş bloktan oluşur. Sütun tipi mezar özelliği taşıyan anıt mezarın dört tarafı kabartmalarla süslü bir mezar odası, en üstte de aslan şeklinde bir tahta oturan prens heykeli yer alır. Bu anıt Kherei isimli Lykia kralının anısına dikilmiştir. Likçe dilinde yazılmış yazıtta kralın Atinalılara karşı yaptığı özgürlük mücadelesi anlatılır.
Nereidler Anıtı: Kentin giriş kapısı Roma yapısıdır. Ana kapının güneydoğusuna düşen yerde ünlü Nereidler Anıtı yer alır. M.Ö. 4. yüzyıla tarihlenen anıt kalkerden olup İon düzenindeki sütunları 12 neroid heykeli ile süslenmiştir. Hükümdarın zaferlerini, kurban ve yemek sahnelerini içeren kabartmaları ile anıtın üst bölümü British Museum’dadır. Anıt mezar türünün ilk örneği olan Nereidler Anıtı 1838’de Charles Fellows tarafından Xanthos’tan yurt dışına çıkarılmıştır. Adını deniz tanrısı Nereus ve Doris’in kızları Nereidlerden alır.
Tiyatro: Yamaca yaslanmış M.S. 2. yüzyıl erken dönem Roma tiyatrosu tek diazomalı, 4500-5000 kişiliktir. Oturma yerlerinin duvarları, akropolün 8.-13. yüzyıl Bizans savunma duvarlarıdır.
Harpy Anıtı: Tiyatronun batısında, 8.64 metre uzunluğundaki Lykia mezarı M.Ö. 470 yılına tarihlenir. Kabartmalarda oturan figürler nar, yumurta gibi doğurganlığı ve bereketi sembolize eden nesneleri alırken resmedilmiştir. Kanatlı ve kuyruklu figürlerin ölü ruhları simgelediği düşünülmektedir. Helen sanatının üsluplarını yansıtan kabartmalar İngiltere’deki British Museum’da sergilenmektedir.
Payava Lahdi: M.Ö. 370-360 yıllarına ait anıtın bir yüzünde huzura kabul sahnesi, üstte ise Pers Satrabı Autophradates’in adının geçtiği Likçe yazıt yer alır. Diğer yüzünde savaş sahnesi, üstte anıtın Payava tarafından yapıldığını bildiren Likçe yazıtı vardır. Dört atlı araba ve birer sürücü kabartması ise lahit kapağını süsler. Anıt C. Fellows tarafından İngiltere’ye götürülmüştür.
Aslanlı Lahit: Aslanların bir boğayı parçalarken gösterdiği kabartmalar M.Ö. 480-450 yıllarına aittir. Bugün yerinde olmayan lahit kapağının bir yüzünde domuz avı diğer yüzde ziyafet sahnesi yer alır. Bu lahit de British Museum’da bulunuyor.
Lykia Kule Mezarları: M.Ö 4. yy. mezarı, kayaya oyulmuş üç basamak üzerinde yükselmektedir. Monolit bir kaide, mermerden yapılmış mezar odası, üç yatay çıkmalı çatı mezarı oluşturur. Mezarın aşağısında ev tipi mezarlar bulunur.
Ovaya hakim konumlu, tabanı mermer kaplı, merdivenlerin iki yanında duşları olan Lykia Sarayı, Bizans döneminde saray olarak kullanılmıştır.
Uluslararası Kaş Likya Kültür ve Sanat Festivali
Uluslararası Kaş-Likya Kültür ve Sanat Festivali genel olarak Haziran ayı içinde Antalya’da bulunanların katılabileceği renkli bir organizasyon.
Çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan Kaş’ın tarihsel ve kültürel birikimini dünyaya tanıtmak, farklı ülkelerden gelen insanları sanatsal çerçevede buluşturmak amacıyla gerçekleştirilen festivalde Likya Gravürleri Sergisi, resim sergileri, dans gösterileri, sualtı fotoğraf sergisi gibi etkinliklere katılabilirsiniz.
ANTALYA GEZİLECEK YERLER (TIKLAYIN)
