Ahlat, gezilecek yerler noktasında Bitlis ilimizin en zengin ilçelerinden biridir. Öyle ki Bitlis’e gelip de sadece Ahlat ilçesini gezmiş olsanız bile bölgedeki tarihi ve doğal yapıların bir çoğunu görmüş olursunuz. Ahlat, sahip olduğu camiler, türbeler, kümbetler ve taş köprülerle ziyaretçilerine tarihi bir sayfa açmaktadır. Van Gölü’nün kıyısına kurulmuş bu kadim şehir, bir tarafta karlarla kaplı Süphan Dağı’nın, diğer tarafta Nemrut Dağı’nın eşsiz manzarasına sahip..
Urartuların “Halads”, Kürtlerin “Xelat”, Ermenilerin “Şaleat”, Süryanilerin “Kelath” ve Arapların “Hil’at” ismini verdiği Ahlat; Selçuklular için İslam’ın Kubbesi, Osmanlılar için Ata Şehri, Evliya Çelebi için ise Oğuz Taifesi Şehri’ydi. Orta Çağ’da Bağdat, Halep, Şam, Kahire, Musul ne idiyse Ahlat’ta oydu.
Ahlat’ta gezilecek yerler listesine geçmeden önce, kentin önemini anlamak adına kısaca Ahlat tarihine değinmek istedik.
İçerikler
Kısaca Ahlat Tarihi
Ahlat, M.Ö. 900’lü yıllarda Urartulara ev sahipliği yapıyordu. Fakat Urartu uygarlığından önce Asurluların da bu bölgede yaşamış olduğu tahmin ediliyor. Kent, M.Ö. 6. yüzyılda önce Medlerin, daha sonra Perslerin hakimiyetine geçer. Makedonya Kralı Büyük İskender, Perslerle yaptığı savaşı kazanır ve Ahlat’ı kontrolü altına alır. M.Ö. 328’de Partların hakimiyetine giren topraklar, 395’te Doğu Roma’nın sınırlarına dahil olur.
639 – 640 yıllarında Halife Hz. Ömer’in Ahlat’a gönderdiği Halit Bin Velid kumandasındaki ordu, Ahlat’ı fetheder. 1040’lı yıllarda Büyük Selçuklu Devleti’nin kurulması ile bu topraklar Selçuklu kontrolüne dahil olur.
Malazgirt Zaferi’nden sonra kent yeniden inşa edilir. Şehre Türk mimarisi nakış nakış işlenir. Bu dönem “Şahlar Dönemi” olarak adlandırılır ve şehrin altın çağı Şahlar Dönemi’nde yaşanır. Öyle ki, Diyarbakır’dan Erzurum’a kadar uzanan topraklar Ahlat’tan yönetilir. Günümüzde Bulanık ilçesinde bulunan Abri Köyü o zamanlar için Ahlat’ın ilim ve irfan merkezidir. Bu ilim yuvaları sayesinde yetişen bilim insanları dünyanın her tarafına yayılarak bilimsel çalışmalar yapar. Şahlar Dönemi’nde 300 bin nüfusa sahip olan Ahlat, Kubbet’ül İslam adıyla tarihe altın harflerle yazılır.
Cumhuriyet döneminde, 1929 yılına kadar Van iline bağlı olan Ahlat, 1936 yılından itibaren Bitlis’e bağlı bir ilçe olmuştur.
Ahlat gezilecek yerler listesine gelecek olursak; önce tarihi kümbetlerden başlayalım. Ayrıca Ahlat’ın kümbetleri nerede? Açık adresleri nedir? Kümbetler hakkında bilgi almak isteyenler için bu bilgileri de başlıkların altına ekleyelim.
Emir Bayındır Kümbeti ve Emir Bayındır Camii
Emir Bayındır Kümbeti, Akkoyunlular hükümdarı Rüstem Bayender adına 1481 yılında yaptırılmıştır. Parmaklı Kümbet olarak da adlandırılan yapının doğusunda yer alan merdivenlerden mumyalık kısmına ulaşılır.
Mumyalığın üzeri sivri ve beşik tonozludur. 2.70 m. yüksekliğindeki 12 kemerli gövde bir kaide üzerine yerleştirilmiştir. Kaide gövdeden iki ayrı kuşakla sınırlandırılmıştır. Kümbetin giriş kapısına iki taraftan beşer basamaklı merdivenle çıkılır. Bu bölüm burmalı iki sütun ve mukarnaslarla süslenmiştir. Yarısı açık olan kümbetin üzerinde sekiz tam, iki yarım sütun yer almaktadır. Sütunlar üzerindeki geniş ve mukarnaslı sütun başlıkları ile bu başlıkları birleştiren kemerler yapının gövdesini tamamlamaktadır. Kümbetin üst örtüsü ise konik külah şeklindedir. Yapının ikinci katına ibadet amaçlı küçük bir mihrap yerleştirilmiştir.
Emir Bayındır Kümbeti’nin hemen kuzeyinde yer alan Emir Bayındır Cami ise 1477 yılında yapılmıştır. Dikdörtgen planlı cami iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm kare planlı giriş eyvanı, ikinci bölüm dikdörtgen planlı ibadet mekanıdır. Kesme taştan inşa edilen caminin üst örtüsü toprak damdır.
Emir Bayındır Kümbeti ve Emir Bayındır Camii nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Adres: İki Kubbe, Orta Sk. No: 10, 13400 Ahlat/Bitlis.
Bitlis Şeyh Necmettin Kümbeti
Bitlis’in Ahlat ilçesinde bulunan Şeyh Necmeddin Kümbeti, gövdesi kare biçimde yükselen, piramidal külah örtülü kümbet görüntüsü ile diğer kümbetlerden ayrılır.
1222 yılında Şeyh Necmeddin tarafından yaptırılan kümbetin alt kısmındaki mumyalığa kuzeyden yedi basamakla inilmektedir. İki mazgal pencereli mumyalığın üstü beşik tonozla örtülüdür. Üst kat kesme taşlarla örülmüştür ve kare şeklindedir. Kümbetin en gösterişli kısmı dört basamaklı merdivenle ulaşılan giriş kapısıdır. Bir süre mescit olarak kullanılan kümbetin iç kısmı oldukça sadedir.
Şeyh Necmettin Kümbeti nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Adres: Erkizan Mahallesi, Ak Polat Sk. No: 55, 13400 Ahlat/Bitlis
Bitlis Erzen Hatun Kümbeti
Emir Ali’nin kızı Erzen Hatun için yaptırılan Erzen Hatun Kümbeti, Ahlat kümbetleri arasında en zengin bezemelere sahip olanıdır. İki kısımdan oluşan kümbetin alt katı mumyalıktır ve bu bölüme beş basamakla ulaşılır. Üstü tonoz örtülü olan mumyalığın havalandırma için üç adet penceresi vardır.
Yapının kare kaidesi pahlar yardımı ile onikigen şekle geçilmiş, ardından gövde kısmı oluşturulmuştur. Gövdenin her kenarına kemerli nişler yerleştirilmiştir. Bunların içinde de başka nişler vardır. Kuzeyde yer alan yedi merdiven ile kümbetin içine ulaşılır. Kümbet zengin motif taş işçiliği ile diğer kümbetlerden ayrılmaktadır.
Üç sahından oluşan iç mekan beşik tonozlarla örtülmüştür. İbadet mekanı dikdörtgen şeklindedir. Kademeli mihrap, kufi yazılı bordür ile süslenmiştir. Kümbetin batısından, sivri bir kemerin meydana getirdiği açıklıktan üçüncü bölüme ulaşılır. Bu bölüm iki sahınlıdır. Sahınlar bir paye ve sivri kemerli iki açıklıkla birbirinden ayrılmıştır. Kümbetin üst örtüsü piramidal külah şeklindedir ve üzeri kabartma rozetlerle bezenmiştir.
Erzen Hatun Kümbeti nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Adres: Erkizan Mahallesi, Ak Polat Sk. No: 55, 13400 Ahlat/Bitlis
Ahlat’ta Bulunan Diğer Kümbetler
# Çifte Kümbetler: 1280 yılında, Akkoyunlular döneminde yapılmış çift yapıdır.
Çifte Kümbetler nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Adres: Summani Görgen Cad. Ahlat/Bitlis
# Emir Ali Kümbeti: Rus harbinde kitabesi bozulduğu için tam olarak hangi döneme ait olduğu bilinmeyen kümbetin tahmini olarak 14. yüzyılda yapıldığı öngörülüyor.
Emir Ali Kümbeti nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Adres: Dede Maksun Sk. No: 1, 13400 Ahlat/Bitlis
# Usta Şagirt Kümbeti: Alt katı mezar, üst katı mescit olan bu tarihi yapı bölgedeki kümbetlerin en büyüğü olduğu için Ulu Kümbet olarak isimlendirilir. Kitabesi bozulduğundan hangi döneme ait olduğu bilinmemektedir.
Ulu Kümbet nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Adres: İki Kubbe, Usta Şağırtı Kümbet Cd. No: 34, 13400 Yeniköprü/Ahlat/Bitlis
# Abdurrahman Gazi Türbesi: Ashab-ı Kiram’dan biri olan Abdurrahman Gazi, Ahlat seferinde bu bölgede şehit düşmüştür. Kümbet, onun adına yapılmış bir eserdir.
Abdurrahman Gazi Türbesi nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Adres: Abdurrahman Gazi Cd. Tunus, 13400 Ahlat/Bitlis
Ahlat İskender Paşa Camii
1584 yılında yapılmış olan İskender Paşa Cami, Eski Ahlat Kalesi içinde yer alır. Dikdörtgen planlı caminin ibadet yeri kubbe ile örtülüdür. İki sütunlu son cemaat yeri ise küçük kubbelerle örtülüdür.
İskender Paşa Cami’nin sivri kemerli giriş kapısı taş silmelerle süslüdür. Günümüze üst örtüsü yıkılmış olarak gelen caminin tromplu kubbelerle örtülü olduğu tahmin edilmektedir. Caminin kuzeybatı köşesindeki minare kare bir kaide üzerinde yükselmektedir. Yuvarlak gövdesi örgü motifli bir kuşakla süslenmiştir.
Ahlat İskender Paşa Camii nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Adres: İki Kubbe, Kale 4 Cd. No: 20, 13400 Ahlat/Bitlis
Ahlat Emir Bayındır Köprüsü
Kaşdere ismi ile bilinen akarsuyun üzerine kurulan taş köprünün kitabesi olmadığı için tam olarak hangi tarihte yapıldığı bilinmiyor. Fakat yapısına bakarak Akkoyunlular dönemine ait olduğu tahmin ediliyor. 1954 yılında tadilattan geçen köprünün kemeri 11.20 m. olup yüksekliği 5.6 m’dir. Her iki ucunda da taş merdivenler bulunmaktadır.
Emir Bayındır Köprüsü nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Ahlat Selçuklu Mezarlığı
Ahlat, Bitlis’in kültür hazinesi diyebileceğimiz ilçesi olarak Selçuklu Meydan Mezarlığı ile de dikkat çekmektedir. Mezarlıkta anıtsal nitelik taşıyan çok sayıda mezar mevcuttur. Ahlat Selçuklu Mezarlığı için Orta Çağ Türk mimarisini yansıtan açık hava müzesi diyebiliriz. Dünyanın en büyük Türk-İslam mezarlığı olarak bilinen bu tarihi mekanı Ahlat’ta gezilecek tarihi yerler listesine kesinlikle yazmalısınız.
Ahlat Selçuklu Mezarlığı nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Bitlis Nemrut Krater Gölü
Nemrut Krater Gölü dünyanın en büyük krater göllerinden biri olarak biliniyor. Her ne kadar Ahlat sınırları içinde olmasa da, araçla 1 saatlik mesafede (ilçe merkezine 59 km. uzaklıkta) bulunuyor. Sıcak gölleri, soğuk gölleri, buhar bacaları ve eşsiz manzarası ile sizi adeta mest edecek Nemrut Krater Gölü’nü ‘Van, Tatvan, Adilcevaz ve Ahlat’ta gezilecek doğal yerler listesine’ yazmayı unutmayın (Bu dört merkeze de yakın konumdadır). Nemrut Krater Gölü’ne Ahlat’tan özel taksi ve minibüslerle ulaşılabilmektedir.
Nemrut Gölü nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Bitlis Ahlat Müzesi
Bitlis’teki tek müze Ahlat ilçesinde bulunuyor. 5.5 dönümlük alan üzerinde bulunan müze, 2600 m² yer kaplıyor. Ahlat Müzesi’ni ziyaret ederek Urartu, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait arkeolojik buluntuları ve halk kültürüne ait eserleri görebilirsiniz.
Ahlat Müzesi nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Adres: İki Kubbe Mah. İyiler Mevkii, Devlet Bahçeli Bulvarı Bitlis Yolu, 13400 Ahlas/Bitlis
Ahlat Urartu İç Kalesi
Bu kale Taht-ı Süleyman deresinin doğu yakasında, büyük bir kayalığın üzerine inşa edilmiş. Urartu Kalesi olarak da bilinen İçkale, doğal olaylar ve çeşitli savaşlar sonucu günümüze harabe şekilde ulaşmış. Büyük sur Bizanslılar zamanında yapılıp, Selçuklular zamanında tamir edilmiş. Büyük beklenti içinde olmadan ziyaret edebilirsiniz.
Ahlat İç Kalesi (İçkale) nerede? Harita konumu için ➜ tıklayın.
Ahlat’tan Ne Alınır?
Bitlis’te kültürel zenginliğimizi yansıtan pek çok ürün bulunmaktadır. Özellikle doğal boyalarla renklendirilmiş halı ve kilimler ilginizi çekebilir. Ayrıca kilden yapılmış kap kacaklar, Ahlat’a özgü bastonlar sevdiklerinize götürebileceğiniz orijinal hediyeler arasında olabilir.
Bunun yanı sıra Adilcevaz’dan ceviz, Hizan’dan fındık, karakovan balı ve yöreye özgü küp peyniri de buradan satın alabileceğiniz diğer ürünlerdir.
Ahlat’ta Ne Yenir?
Zengin bir kültür yapısına ve önemli tarihi eserlere sahip olan Ahlat, aynı zamanda yöresel yemekler konusunda da iddialı bir ilçe. Çoğunlukla bulgur ve etin hakim olduğu Ahlat mutfağında tadabileceğiniz bazı lezzetler şu şekilde;
- Harse
- Turşu Aşı
- Erik (Kayısı) Aşı
- Çortu (Lahana) Aşı
- Ayran Aşı
- Mercimekli Cılbır
- Metes
- Çorti Köftesi
BİTLİS GEZİLECEK YERLER (TIKLAYIN)
