Erzurum Gezilecek Yerler

Antik çağlardan bu yana nice medeniyetlere ev sahipliği yapmış, Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atıldığı, Palandöken eteklerine kurulu, 2 bin metre yükseklikteki kadim şehir Erzurum. Her yanı canlı tarih olan bu şehrin gezilecek tarihi ve turistik yerlerini tek tek inceleyip, Erzurum’da nerelere gidilir? detaylı bir şekilde size aktarmaya çalışacağız. Erzurum gezilecek yerler blog yazımıza Erzurum’un en meşhur eseriyle başlayalım.

Çifte Minareli Medrese

Selçuklular dönemine ait olan Çifte Minareli Medrese, Erzurum’un sembolü haline gelmiş en önemli yapıdır. Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubat’ın kızı Hüdavent Hatun tarafından 1253 yılında yaptırılmış olduğu rivayet edilen Çifte Minareli Medrese, sadece Erzurum değil Anadolu’nun en büyük sanat şaheserlerinden bir tanesidir. Hüdavent Hatun’dan dolayı “Hatuniye Medresesi” olarak da bilinir.

Medrese, şehir merkezinde, Cumhuriyet Caddesi’nin başladığı noktada, Erzurum Ulu Camii’nin hemen yanında yer almaktadır.

İsmini, 26 metre yüksekliğinde mozaik çinilerle kaplı, renkli 2 minaresinden dolayı almıştır. 1.824 m² alan üzerine kurulu, açık avlulu medreselerin Anadolu’daki en büyük örneğidir. 2 katlı, 4 eyvanlı olup, 37 oda ve bir camiye sahiptir.

Gerçekliğini bilemeyiz tabi Erzurum’da buranın inşası ile ilgili anlatılan bir hikaye vardır;

Bu mükemmel yapıyı yapan bir usta ve bir de çırağı varmış. Minareler yükseldikçe çırak bu işte ustasından daha yetenekli ve zanaatkar olduğunu göstermeye başlamış. Bu durum ustanın içten içe çok zoruna gitse de bir şey söylememiş. Bir gün yine çalışırlarken çırak ustasına seslenerek su istemiş. Bunu duyan usta:

“Usta idim oldum şegirt (çırak), al destiyi suya seğirt (koş)” diyerek kendini minareden aşağıya atarak intihar etmiş. Bunu görünce hatasını anlayan çırak bir anda çok pişman olmuş ve ustasının arkasından kendini aşağıya atmış. İnşaatta çalışan diğer işçiler bu kötü olaydan sonra çalışmayı bırakıp o diyarı terk etmişler.

Çifte Minareli Medrese’yi ziyaret ettiğinizde minarelere dikkatli bakarsanız ikisi arasındaki fark belli oluyor. Gerçekten de minarelerden birisi işçilik olarak daha ön plana çıkmış.

Erzurum’a giderseniz, Çifte Minareli Medrese mutlaka Erzurum’da ziyaret etmeniz gereken yerlerde liste başı olsun.

Yakutiye Medresesi

Erzurum şehir merkezindeki Yakutiye Medresesi, Cumhuriyet Caddesi üzerinde, kendi isminin verildiği Yakutiye ilçesinde, Lala (Mustafa) Paşa Camii’nin yanındadır. Yakutiye Medresesi, İlhanlı hükümdarı Sultan Olcayto zamanında, Emir Hoca Cemalettin Yakut tarafından 1310 yılında yaptırılmış. Kapalı avlulu, eyvanlı ve revaklı medrese tipinin Anadolu’daki en büyük örneğidir. 2009 yılından sonra yapılan restorasyon çalışmaları sonrası şu an çok iyi ve bakımlı durumdadır. Günümüzde Türk-İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi olarak hizmet veriyor. Erzurum’da gidilmesi gereken yerlerden birisi.

Erzurum Lala Mustafa Paşa Camii

Lala Paşa Camisi, Cumhuriyet Caddesi’nin ortalarında, Yakutiye Medresesi ile aynı meydanda bulunuyor.
Lala Mustafa Paşa Camii, Sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı ve “Kıbrıs Fatihi” olarak da anılan, “Lala” ünvanlı Mustafa Paşa tarafından, 1562 yılında Erzurum’da Beylerbeyi olarak görev yaptığı dönemde yaptırılmış bir Osmanlı eseridir. Bu cami, Lala Mustafa Paşa’nın zaferlerden elde ettiği gelirlerden yaptırdığı hayır eserlerinden biridir ve Mimar Sinan tarafından inşa edilmiştir.

Üç Kümbetler

Erzurum’un tarihi yapıları arasında bulunan Üç Kümbetler, Anadolu Selçuklu anıt mezar yapılarının en güzel örneklerindendir. 12. – 14. yy. arasında yapıldığı düşünülen kümbetlerin en büyüğünün Emir Saltuk’a ait olduğu tahmin ediliyor ama diğer kümbetlerin kimlere ait olduğu hakkında ise elimizde bir bilgi yok.

Üç Kümbetler, Erzurum Çifte Minareli Mederese’nin hemen arka tarafında yer almaktadır.

Erzurum Ulu Cami

Ulu Cami, Erzurum’un en eski ve en büyük camisidir. Esas ismi Atabey Cami (Atabek Cami) olan Erzurum Ulu Cami, 1179 yılında Saltukoğulları’ndan Melik Nasirüddin Muhammed Bey zamanında yapılmıştır. İhtişamından dolayı halk arasında Ulu Cami olarak isimlendirilmiştir. Gerçekten gördüğünüzde mimarisiyle sizi kendisine hayran bırakacak muhteşem bir camidir. Erzurum merkezde, Cumhuriyet Caddesi üzerinde, Çifte Minareli Medrese’nin hemen yanında bulunuyor. Erzurum gezilecek yerler listesinin üst sıralarında olması gereken bir mekan.

Palandöken Kayak Merkezi

Türkiye’nin en yüksek şehri Erzurum’un, en gözde turistik mekanlarından biri şüphesiz Palandöken Kayak Merkezi’dir. Ejder Tepesi denilen zirve noktası 3176 metre, en alt kesimdeki kayak pistinin başlangıç noktası ise 2200 metredir. Erzurum Palandöken Kayak Merkezi yılın 6 ayı karla kaplı olması nedeniyle uzun süre kayak severlere hizmet verebiliyor. Toplam pist uzunluğu 28 km. Kesintisiz en uzun pisti ise 12 km’dir. Şehir merkezine çok yakın olması nedeniyle buraya gelen turistlere hem dağda hem şehirde çok fazla konaklama alternatifi sağlıyor. Sadece Erzurum gezi rehberi içerisine değil, Türkiye’de kışın gezilmesi gereken yerler listenize de almanız gereken bu kayak tesisi ile ilgili detaylı yazımızı da paylaşalım.

ERZURUM PALANDÖKEN KAYAK MERKEZİ VE OTELLERİ (TIKLAYIN)

Erzurum Kalesi ve Saat Kulesi

Erzurum Kalesi yine şehir merkezinde, Çifte Minareli Medrese’nin tam karşısında yer almaktadır. Merkezin en yüksek noktası olması nedeniyle kalenin üzerinden tüm Erzurum’u panaromik olarak görebilme imkanı sunar.

Kalenin ilk inşa tarihi net olarak bilinmiyor ama M.S. 5. yüzyılın ilk yarısında Bizanslılar tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir. Tarih boyunca Asurlular, Sasaniler, Persler, Araplar, Romalılar ve Bizanslılar arasında sık sık el değiştiren ve 11. yüzyılda Türkler’in eline geçen Erzurum Kalesi, bir iç ve bir dış kaleden oluşuyor. Tam ortasından ise Saat Kulesi yer almakta. Saat kulesi aynı zamanda kale içerisinde bulunan “Kale Mescidi”nin minaresi olarak da kullanılmıştır. Kulenin tepesi manzara açısından Erzurum’un en güzel yerlerinden biridir.

Tebriz Kapı, Gürcü Kapı, Uyucan Kapı ve Yeni Kapı olmak üzere dört kapısı olan Erzurum Kalesi’nin dış surlarının çoğu yıkılmış vaziyettedir.

Erzurum Tabyaları ve Nene Hatun

Erzurum Tabyaları, 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Erzurum’u savunmak için yapılan ve silahlarla güçlendirilen, mimari açıdan diğer yapılardan farklı olan askeri yapılardır.

Bu tabyalar uzun menzilli topların atışlarından korunabilmek için saldırının gelebileceği yöne doğru, yaklaşık olarak 10 metre yüksekliğinde toprak yığarak, yarıya kadarı toprak içine gömülü bir şekilde tamamen taştan yapılmışlardır. Uzaktan bakıldığında hemen hemen hiç fark edilemeyecek durumda olan tabyalar, mimari açıdan çok dayanıklı ve kullanışlı olarak imar edilmişlerdir.

Tabyalarda; askeri kışlalar, nizamiye, eğitim yerleri, karargah binaları, cephanelik, topçu ve pusu odaları, bölük veya tabur binaları, yatakhaneler, hamam, çamaşırhane, mutfak, fırın, erzak deposu gibi yaşam için gerekli olan her türlü oda bulunur.

Erzurum Tabyaları’nın en ihtişamlısı olan Aziziye ve Mecidiye Tabyaları, Osmanlı-Rus savaşında Rusların ilerlemesini durduran çok kritik bir göreve ev sahipliği yapmıştır. Bu iki tabya şehir merkezine 3 km. mesafede, Kars yolu üzerindedir. Rus harbi sırasında destansı direnişiyle ön plana çıkan ve halka önderlik eden yiğit Türk anası Nene Hatun’un mezarı da burada yer almaktadır.

Erzurum Tabyaları’nın tamamının isimleri şu şekilde;

• Aziziye Tabyaları
• Mecidiye Tabyası
• Ağzıaçık Tabya
• Sivişli Tabyası
• Ahali Tabyası
• Dolangez Tabyası
• Gez Tabyası
• Küçük Höyük Tabyası
• Büyük Höyük Tabyası
• İlave Tabya
• Uzun Ahmet Tabyası
• Büyük Kiremitlik Tabyası
• Küçük Kiremitlik Tabyası
• Çobandede Tabyası
• Toparlak Tabya
• Küçük Palandöken Tabyası
• Büyük Palandöken Tabyası
• Karagöbek Tabyası
• Tafta Tabyası

Abdurrahman Gazi Türbesi

Elimizde Abdurrahman Gazi’nin kim olduğu ile ilgili çok net bilgiler bulunmasa da en genel kanı Abdurrahman Gazi’nin, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) sancaktarı ve şu an türbesinin olduğu bölgede yapılan bir sefer sonrasında şehit düşmüş olan bir asker olduğu yönündedir. Palandöken’in eteklerinde bulunan Abdurrahman Gazi Türbesi, Erzurumlular tarafından çok sevilir ve her önemli dini günde ziyaretçi akınına uğrar.

Halk arasında yaygın bir rivayete göre, Erzurum’a gelip de Abdurrahman Gazi Hazretleri Türbesi’ni ziyaret etmeyen herkesin yolu bir gün mutlaka Erzurum’a tekrar düşermiş.

Bu türbenin geçmişte haberlere konu olan enteresan bir olayı da vardı. Belki hatırlarsınız. Türbeye çıkan yolun sol kesiminde 200 metrelik gizemli bir rampa var. Vitesi boşa alıp kontak kapatan araçlar bu rampayı kendi kendilerine çıkıyorlar. Evet yokuş aşağı değil tam tersine yokuş yukarı şekilde araçlar kendi kendine çıkıyor. İnanmayanlar gittiklerinde deneyebilirler. Uzmanlara göre ise bu yolun yokuş yukarı gözükmesi tamamen göz yanılgısıymış. Yol aslından yokuş aşağı gidiyormuş. Yani diyorlar ki gözlerinize bile inanmayacaksınız. 🙂

Tortum Gölü ve Tortum Şelalesi

Erzurum’un Uzundere ilçesinde bulunan Tortum Gölü, eskiden Tortum ilçesi sınırlarında olduğu için bu ismi almış. Ama daha sonrasında Uzundere ilçe olarak Tortum’dan ayrılınca Tortum Gölü öylece kalakalmış ortada tabi. Tortum Çayı üzerinde oluşmuş bu göl ve gölün sonunda bulunan Tortum Şelalesi, Doğu Anadolu’nun en güzel doğal ortamlarından biri. Heyelan sonucu oluşan Tortum Şelalesi 50 metre yüksekliği ile Türkiye’nin en büyük şelalelerinden biridir. En heybetli halini görmek için Nisan-Mayıs-Haziran aylarını tercih etmeniz iyi olur. Tortum Gölü’nde tekne gezisi yapabilir, şelalenin her iki yakasına kurulmuş merdivenlerle suyun tüm ihtişamını yakından hissedebilirsiniz.

Öşvank Kilisesi (Oşki Manastırı)

Erzurum Uzundere ilçesine bağlı Çamlıyamaç Köyü’nde olan Öşvank Kilisesi, Hristiyan Gürcülerin sık sık ziyaret ettiği bir yerdir. Eski Gürcü Krallığı’na ait bu manastır 970’li yıllarda inşa edilmiştir. Oşki Manastırı’nın yıkılan bölümleri olsa da genel manada görkemli yapısıyla günümüzde varlığını sürdürmektedir. Eski Gürcü kültüründe önemli bir eğitim merkezi olarak kullanılmış bu manastır Erzurum’un en önemli tarihi yapılarından biridir. Özellikle yabancı turistlerin Erzurum’da gezilecek tarihi yerler listesinde ilk sırada yer alıyor.

Khakhuli Manastırı (Haho Kilisesi)

Erzurum’un Tortum ilçesine bağlı Bağbaşı Köyü’ndeki Haho Kilisesi, Bagratlı Kralı III. David tarafından 976-1001 yılları arasında yaptırılmıştır. Meryem Ana Kilisesi olarak da bilinen yapı 19. yüzyılda camiye dönüştürülüp Taş Cami ismiyle de kullanılmış. 1981 yılında Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınmıştır. Biraz bakımsız durumda olsa da bin yıllık bu tarihi yapının büyük kısmı ayaktadır ve Erzurum’un ziyaret edilmesi gereken tarihi mekanlarından biridir.

Narman Peri Bacaları (Kırmızı Periler Diyarı)

Erzurum’un Narman ilçesinde, Pasinler Yolu üzerinde bulunan Narman Peri Bacaları, milyonlarca yıllık jeolojik oluşumlar sonucu meydana gelmiş yapılardır. Erzurum şehir merkezine 90 km. gibi uzak bir mesafede olmasına rağmen Erzurum’un en çok ziyaret edilen turistik mekanlarından biridir. Narman Peri Bacaları’nın bulunduğu bölge renkleri ve doğal ortamıyla Amerika’nın Arizona eyaletindeki Büyük Kanyon’a oldukça benziyor. Burası Doğu Anadolu’nun ziyaret edilmesi gereken en iyi doğal güzelliklerinden.

Erzurum’da Ziyaret Etmenizi Tavsiye Edebileceğimiz Diğer Yerler

# Taşhan (Rüstem Paşa Bedesteni / Kervansarayı): 1561 yılında Kanuni Sultan Süleyman’ın damadı ve sadrazamı olan Rüstem Paşa tarafından yaptırılmış olan bu tarihi yapı, günümüzde İstanbul Kapalıçarşı tarzında dükkanların oluşturduğu bir hana dönüşmüştür. Özellikle Oltu Taşı kullanılarak yapılan, başta tespih olmak üzere çok sayıda hediyelik eşya bulabilirsiniz. Çarşı şehir merkezinde, Menderes Caddesi üzerinde bulunuyor.

# Tarihi Erzurum Evleri: Anadolu’nun kendine has tarihi ev yapısını görüp, burada yapılan sıra gecelerine katılıp, çay, kahve ve nargile eşliğinde derin muhabbetlere girip, devlet yıkıp devlet kurabileceğiniz otantik bir ortam. Şehir merkezinde yer alıyor.

# Çoruh Vadisi: Rafting ve trekking gibi doğa sporlarının bolca yapıldığı, Erzurum’un en güzel doğal alanlarından. Erzurum – Artvin sınırının tam ortasında yer alıyor.

# Çobandede Köprüsü: Erzurum’un Köprüköy ilçesinde, Aras Nehri üzerinde bulunan tarihi bir köprüdür. Çobandede Köprüsü 13. yy.’da İlhanlılar’ın veziri Emir Çoban Salduz tarafından yapılmıştır. Dönemin önemli yapılarından biri olan bu tarihi köprü, bugün koruma altına alınmış ve kullanılmamakta.

# Elmalı Çam Mağarası: İspir ilçesi, Maden Köprübaşı Belediyesi’ne bağlı Elmalı Çam Mağarası, İspir’e 17 km. uzaklıkta çok büyük bir mağaradır. Giriş yüksekliği 2,5 metre, genişliği 2 metredir. Mağaranın tavan yüksekliği bazı yerlerde 10 m., bazı yerlerde 20 metreyi buluyor.

# İspir Yedigöller: Ovit Dağı’nın güney yamacında, 11 farklı tektonik gölün oluşturduğu bir başka doğa harikası yer. Bu bölgeye normal araçlarla ulaşmanız mümkün değil. Yürüyüş rotaları üzerinden harika manzaralar eşliğinde kamp yürüyüşü yapabilir ya da arazi araçlarıyla gidebilirsiniz.

# Pasinler ve Hasankale Kaplıcaları: Erzurum’un Pasinler ilçesinde, Hasankale Çayı’nın iki yakasında bulunan bu iki termal su kaynağı Erzurum’da ziyaretçi akınına uğrayan en önemli yerlerden. Şifa kaynağı olan bu sulara Türkiye’nin her yerinden, her yıl binlerce insan eklem, ortopedik rahatsızlık, romatizma, kireçlenme, deri ve solunum hastalıklarının tedavisi için geliyor.

# Erzurum Ilıca Kaplıcaları: Erzurum’a 15 km. mesafedeki Aziziye ilçesinde bulunan Ilıca Termal Tesisleri yine her yıl binlerce insana şifa dağıtan, Erzurum’un en önemli turistik merkezlerinden. Romatizma, eklem ağrısı, göz, sinir ve deri hastalıklarından şikayetiniz varsa Erzurum’da ilk durağınız burası olmalı.

# Tortum Yedigöller: Tortum Şelalesi’nden akan suların oluşturduğu büyüklü küçüklü göllerden oluşan Yedigöller, Erzurum’un tam anlamıyla saklı cenneti. Türkiye’de birkaç göl bir araya gelirse ismi otomatikman Yedigöller oluyor zaten biliyorsunuz. 🙂 Tortum Yedigöller, Erzurum şehir merkezine yaklaşık 100 km., Uzundere ilçe merkezine 20 km. mesafede, Artvin yolu üzerinde Ulubağ Köyü sınırları içindedir. Uzaklığı sebebiyle sessiz, sakin huzurlu bir ortam olarak kalmış bir yer. Henüz istilaya uğramamışken burayı keşfedip güzel vakit geçirmenizi öneririz. Gezi Hocası’nın Erzurum’da gezilip görülecek yerler özel tavsiyesi olsun.

Erzurum’a gitmeden bu yazımızı okumanızı tavsiye eder, hayırlı yolculuklar dileriz. 🙂

ERZURUM HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER (TIKLAYIN)