Mesir macunu, Manisa şehri ile özdeşleşmiş ve tam 500 yıla yakındır şifa kaynağı olarak tüketilen bir tatlı türüdür. 41 çeşit baharatın karışımı ile hazırlanan bu mucizevi ilaç hakkındaki bilgilere biraz daha yakından bakalım. Mesir macunu nedir, nasıl ortaya çıktı? Mesir macununun faydaları ve zararları nelerdir? Mesir macunu yapımında kullanılan malzemeler hangileri? Hepsini ayrı başlıklar halinde anlatmaya başlayalım.
İçerikler
Manisa Mesir Macunu Nedir? Tarihi ve Hikayesi
Manisa mesir macununun ortaya çıkışıyla ilgili en kabul görmüş hikaye şöyledir;
Manisa’da bulunan Sultan Camii ve Külliyesi, Yavuz Sultan Selim’in eşi, Kanuni Sultan Süleyman’ın annesi Ayşe Hafsa Sultan tarafından 1522 yılında yaptırılmıştır. Ayşe Hafsa Sultan’ın ciddi bir hastalık geçirdiği günlerde, bu camide görevli olarak bulunan dönemin ünlü hekimi Merkez Efendi (Musa bin Muslihiddin bin Kılıç), bu hastalığın tedavisi için 41 çeşit baharatın karışımıyla bir ilaç hazırlar. Mesir Macunu denilen bu ilaç sayesinde Ayşe Hafsa Sultan hızlı bir iyileşme sürecine girer. Hafsa Sultan sağlığına kavuştuktan sonra, halkın faydalanması için bu macunun nevruz dönemlerinde Sultan Camii kubbelerinden saçılmasını emreder. 1539 yılından bu yana her yıl tekrarlanan bu saçım töreni günümüzde Manisa Mesir Macunu Festivali olarak hala devam etmektedir.
Bu macunun ortaya çıkışı ile ilgili diğer bir görüş ise; mesir macununun Rum-Pontus Kralı Mithridates tarafından çeşitli zehirlenmelere karşı hazırlatılmış bir panzehir olduğu yönündedir. Mesir adının da Mithridates isminin zaman içinde değişime uğraması sonucu ortaya çıktığı söylenir.
Mesir Macunu İçinde Bulunan Baharatlar Nelerdir?
Mesir macununun ilk yapıldığı dönemde kullanılan 41 çeşit baharatın bir kısmı artık günümüzde doğada bulunmuyor. O yüzden orijinal mesir macunu yapımında kullanılan bazı baharatların yerini bugün başkaları almıştır. Bu baharatların bir kaçı yapılan yer ve kişiye göre değişiklik gösterebilir ama genel olarak büyük çoğunluğu aynıdır.
Mesir Macunu yapımında kullanılan baharatlar ve bu baharatların faydaları şu şekilde;
Anason: İştah açıcıdır ve karminatif (gaz giderici) etkisi vardır.
Çivit: Kabakulak ve zatürre (pnömoni) tedavisinde etkilidir.
Çöpçini: Hemoroid ve egzama tedavisinde kullanılır.
Çörekotu: İdrar ve gaz söktürücüdür.
Dar-ı fülfül: Öksürük kesicidir. Mide ve bağırsaklara iyi gelir. Vücudu ısıtır.
Hardal tohumu: İştah açıcıdır. Ağrıları keser ve mideyi yatıştırır. Kan basıncını dengeler.
Havlıcan: Öksürüğü keser, balgamı ve ağız kokusunu gidericidir.
Hıyarşembe: Müshil olarak kullanılır.
Hindistan cevizi ve besbase: Kaynatılmış suyu mide ve bağırsak rahatsızlıklarına iyi gelir.
Hindistan çiçeği: Sindirime yardımcı olur.
Eksir: Çeşitli maddeleri bağlayıcı etkisi vardır.
Kakule: Lezzet verir ve iştah açıcıdır.
Kalanga: İdrar yolu mikroplarını temizler.
Karabiber: Öksürüğü keser. Baharat olarak eklenir.
Karanfil: Diş çürüğü ve diş ağrılarına iyi gelir. Ağız kokusunu giderici özelliği vardır.
Kebabiye: İdrar ve solunum yolları antiseptiği olarak kullanılmaktadır.
Kimyon: İştah açar, vücudu terletir. Gaz söktürücü özelliği vardır.
Krem tartar: Deri hastalıklarının tedavisinde kullanılır.
Kişniş: Gaz söktürücü ve iştah açıcı özelliği vardır.
Limon tuzu: Macunun çok tatlı olmaması için hafifletici olarak eklenir.
Ma-i leziz: Tatlı bir aroma etkisi katar.
Meyan balı: Öksürük kesici ve balgam sökücüdür. İdrar arttırıcı olarak kullanılır.
Portakal kabuğu: Mideyi uyarır. Koku ve aroma verir.
Ravent kökü: Bağırsakları çalıştırır.
Rezene: Gaz ve şişkinliği giderir. Mideyi rahatlatır.
Safran: Sıkıntı ve çarpıntı gidericidir. Ferahlık verir.
Sakız: Mideyi rahatlatır. Nefes darlığı ve öksürüğe iyi gelir.
Sarı halile: Sindirim sistemini düzenler.
Sinameki: Müshil olarak kullanılır.
Şamlı şaşlı: Enerji verir. Kadın hastalıklarına iyi gelir.
Şeker: Macunun kıvamını veren tatlandırıcı.
Tarçın: Kabızlığa ve karın ağrılarına iyi gelir.
Tarçın çiçeği: Ferahlık veren kokusu vardır.
Teke mersini: Zindelik verir. Kokusu için de kullanılır.
Tiryak: İlk çağlardan bu yana ilaç niyetine kullanılan bir karışımdır.
Vanilya: Afrodizyak özelliği vardır. Koku ve tat katar.
Udülkahr: Diş ağrısı ve diş nezlesine karşı tedavi edici özelliği vardır.
Yeni bahar: Kuvvet verici özelliği vardır.
Zencefil: Nefes darlığına iyi gelir. Soğuk algınlığı ve astıma karşı kullanılır.
Zerde Çöp: Kuvvet verir ve mide koruyucudur.
Zulumba: Hemoroid tedavisinde ve mide rahatsızlıklarında kullanılır.
Mesir macununun içindekiler bu şekilde. Saydığımız genel etkilerinin dışında bile mesir macunu yapımında kullanılan baharatların tek başlarına sağladığı daha birçok fayda var. Bu şifa kaynaklarının bir araya gelmesiyle oluşan mesir macununun nasıl bir ilaç olduğunu buradan anlayabilirsiniz.
Mesir Macunu Faydaları
Bu macunun yukarıda saydığımız baharatlar sayesinde sağladığı tıbbi faydaların birçoğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Mesir macunun genel faydalarını ise şu şekilde sıralayabiliriz;
- Mikropları kırıp soğuk algınlığına karşı koruma sağlar.
- Mideyi rahatlatır.
- İştah açar.
- Sindirim sistemine fayda sağlar.
- Romatizmaya iyi gelir.
- İdrar yolu rahatsızlıklarını engeller.
- İltihapları giderir.
- Süt arttırıcı özelliği vardır.
- Metabolizmayı hızlandırır.
- Enerji verir
- Kanı temizler.
Mesir macununun aynı zamanda halk arasında inanılan farklı faydalarından da söz edilir.
- Bu macundan yiyen kişiyi bir sene boyunca zehirli hayvanların ısırmayacağına inanılır.
- Gelinlik çağında yiyen kızların o sene evleneceği düşünülür.
- Çocuğu olmayanların çocuk sahibi olacağı söylenir.
- Nevruz günü yenildiğinde en ağır hastalara bile şifa olacağına inanılır.
- Cinsel gücü artırdığı söylentisi ise en çok konuşulan konulardan biridir. ツ
Mesir Macunu Zararları
Mesir macununun fazla tüketilmesi faydadan çok zarar getirebilir. Özellikle önceden yaşadığınız rahatsızlıklarınız varsa mesir macunu tüketiminde dikkatli olmanız gerekli. Fazla mesir macunu tüketimi;
- Ülser, gastrit gibi mide rahatsızlıklarını tetikleyebilir.
- Diyabet ve şeker hastalığına neden olabilir.
- Hemoroid (basur), idrar yolları ve karaciğer rahatsızlıklarına sebep olabilir.
- Sık tüketimi bünyenize bağlı olarak obeziteye neden olur.
- Mesir macunu oldukça sert ve yapışkandır. Isırarak yemeye çalışırsanız diş dolgunuza zarar verebilirsiniz.
Mesir macunu kullanıcı yorumları içinde sıkça sorulan bir kaç konuya açıklık getirelim.
Mesir macununun kalorisi ne kadar? 25 gramlık küçük paket bir mesir macunu yaklaşık 95 kaloridir. 100 gramlık bir mesir macunu paketinde ise hemen hemen 330 kalori var.
Mesir macunu nasıl yenir? Yukarıda belirttiğimiz gibi, eğer diş dolgunuz var ve mesir macununu ısırarak yemeye çalışırsanız dolgunuzu sökebilirsiniz. Bu konuya dikkat edin. Mesir macununu sıcak çaya şeker niyetine ekleyebilirsiniz. Sıcak süte ve ılık suya da karıştırarak tüketebilirsiniz. Şeker şeklinde ağzınızda eriterek yiyebilirsiniz. Ama kesinlikle miktarı abartmadan. Her şeyin olduğu gibi mesir macununun da fazlası zarar. Tam kıvamında bir tavsiye isterseniz; yetişkinler için sabah-akşam aç karnına bir tatlı kaşığı, çocuklar için sabah-akşam aç karnına bir çay kaşığı ideal.
Mesir macunu ne işe yarar? Az önce saydığımız onca maddeden anlaşılacağı üzere, dertlere deva, hastalara şifa olan tam bir enerji kaynağıdır.
Manisa Mesir Macunu Nasıl Hazırlanır?
Mesir macunu yapımında kullanılan baharatların karmasına dualar eşliğinde başlanır. Kazanlara doldurulan su, şeker ve limon tuzu bal kıvamına gelene kadar kaynatılır. Daha sonra gün boyunca dinlenmeye ve soğumaya bırakılır. Hazırlanan macun ile 41 çeşit baharat harmanlanır. Kullanılan malzemelerin ölçüsü ve karıştırma işlemi nesilden nesile aktarılarak öğrenilen eski bir usuldür. İstenilen kıvama gelen macun kesilip paketlenerek dağıtıma hazır hale getirilir. Mesir Macunu Festivali için hazırlanan macunlarda herhangi bir makine kullanılmaz, tamamen elde hazırlanır.
Manisa Mesir Macunu Festivali
15 Nisan 1539’dan bu yana gelenekselleşen Mesir Macunu Festivali, UNESCO tarafından 2012 yılında ‘İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi’ne alınmıştır.
Mesir Macunu Festivali ne zaman? Mesir Festivali için önce baharın gelişini müjdeleyen Nevruz günü yani 21 Mart’ta dualar eşliğinde temsili olarak karma işlemine başlanır. Nisan ayının sonuna doğru başlayan esas şenliklerde ise hazırlanan tonlarca mesir macunu paketlenmiş şekilde Sultan Camii kubbe ve minarelerinden halka saçılır. Şifa için havaya uzatılan eller, ters tutulan şemsiyeler eşliğinde coşkulu bir kalabalık vardır meydanda.
Festival sırasında, macun saçımı dışında geleneksel mesir korteji yürüyüşü, konser, tiyatro ve halk oyunları gibi gösteriler, yemek yarışması, çocuklara yönelik eğlenceler yapılır. 5 asra yakındır sürdürülen Manisa Mesir Macunu Festivali, Kırkpınar Yağlı Güreşleri ile beraber topraklarımızdaki en eski geleneklerden birdir.
MANİSA GEZİLECEK YERLER (TIKLAYIN)
