Çanakkale ilimizden bahsederken Conkbayırı için ayrı bir başlık açmamız gerektiğini düşündük. Çünkü Conkbayırı ve Arıburnu Muharebeleri yakın tarihimizin ve Çanakkale Zaferi’nin en önemli hadiselerinden biridir. Mustafa Kemal’in saatinin de parçalandığı yer olmasıyla meşhur olan Conkbayırı aynı zamanda sağ tarafında Çanakkale Boğazı, sol tarafında Ege Denizi ile harika bir doğa manzarasına sahip. Atalarımızın canlarını bedel olarak verip bize bağışladığı bu güzel toprakları konu alan yazımızda, bölgede bulunan ve gezilmesi görülmesi gereken önemli tarihi yerleri sıraladık. Bununla beraber Conkbayırı nerede, nasıl gidilir? sorularına cevaplar verdik. Tabi Conkbayırı hikayesini bilmeden bölgeye gidilmemesi gerektiği için Conkbayırı Muharebesi’ni de kısaca anlattık.
Conkbayırı Nerede?
Çanakkale ilimizin Eceabat ilçesinde bulunan Conkbayırı, ilin batı kıyısına yakındır. Büyükanafarta ya da Bigalı üzerinden bölgeye ulaşabilirsiniz.
Anafartalar nerede ve Arıburnu nerede? İki kısma ayrılan Anafartalar haritada işaretlediğimiz Conkbayırı Anıtı’nın kuzey kısmında yer almaktadır. Küçük Anafartalar, Büyük Anafartalara göre daha kuzey kesimdedir. Arıburnu ise Conkbayrı’na göre Güneydoğu tarafındadır.
Conkbayırı Gezilecek Yerler
# Kabatepe Müzesi: 1980’li yıllarda yapılan müzede silahlar, asker mektupları, şarapnel parçaları, mataralar ve elbiseler sergilenmektedir. Müzenin dışındaki platformda ise Mehmetçik Barış Anıtı yer almaktadır. Bu anıt, askerin elindeki sancağı ve zeytin dalına sarılmış tüfeği ile barışın ve bağımsızlığın simgesidir.
# Mehmetçik’e Saygı Anıtı: 1995 tarihinde yapılan anıt, bir Türk askerinin çatışma esnasında siperinden çıkıp yaralı Anzak askerini kucaklayarak Anzak siperlerinin önüne götürmesi olayını anlatmaktadır.
# Kanlısırt Kitabesi: Bu alanda savaşıp şehit düşen askerlerimizin anısına yapılmıştır.
# Lone Pina (Tek Çam) Mezarlığı ve Anıtı: Kanlısırt’ta bulunan anıt, burayı ellerinde tutmaya çalışırken ölen müttefik birliklerin anısına dikilmiştir.
# Kırmızı Sırt Siperleri: Bu alan, Enver Paşa’nın emri ve Liman Paşa’nın verdiği hatalı bir kararla binlerce Türk askerinin şehit düştüğü yerdir. Bu yüzden buraya Kırmızı Sırt adı verilmiştir. Şehitlerimiz o zaman açılan toplu mezarlara defnedilmiştir.
# Johnston’s Jolly Mezarlığı: Adını Avustralyalı bir topçu subayından alan bu mezarlıkta yatanların çoğunun Türk askeri olduğu tahmin edilmektedir.
# Yarbay Hüseyin Avni Bey Şehitliği: 57. Alay Komutanı Hüseyin Avni Bey’in mezarıdır.
# 57. Piyade Alayı ve Şehitliği: 1992 yılında yapılan şehitliğin mezar taşları semboliktir. Bu şehitliğimiz 57. Piyade Alayı’nın kahraman askerleri için yapılmıştır.
# Arıburnu Yarları: Bu bölge Anzakların Kabatepe yerine yanlışlıkla çıktıkları Arıburnu bölgesidir. Bu bölgede şiddetli ve kanlı çarpışmalar ve askerlerimizin kahramanlıkları yaşanmıştır.
# Düztepe Siperleri: Bu siperler Türk askerlerinin gözetleme siperleridir. Burası Conkbayırı’ndan sonraki en önemli yüksekliktir ve bütün araziye hakim bir konumdadır.
# Conkbayırı Mehmetçik Kitabeleri: Çanakkale Savaşı’nı bize en iyi şekilde anlatan önemli yapıtlardan biridir. Burada toplam beş kitabe bulunmaktadır.
# Yeni Zelanda Ulusal Anıtı: Anıt 1925 yılında yapılmıştır ve 20.5 metre yüksekliğindedir. Yeni Zelandalılar tarafından yaptırılan en büyük ulusal anıttır.
# Conkbayırı Atatürk Zafer Anıtı: Conkbayırı tepesinde yer alan zafer anıtı, Yeni Zelanda Anıtı’nın karşısında yer almaktadır. Stratejik açıdan önemli olan bu tepe, müttefiklerin ele geçirmek istedikleri fakat Türk askerlerinin ne pahasına olursa olsun ellerinde tuttukları yerlerden biridir.
# Atatürk’ün Saatinin Parçalandığı Yer: Atatürk’ün göğsüne isabet eden şarapnelle yaralandığı yer olan bu noktada simgesel taşlar yer almaktadır.
# Anzak Lağım Tüneli: 1915 yılında Anzaklılar tarafından kazılmıştır. Siperlerin altında kazılan tünellerle düşman hattının bulunduğu yere kadar ilerlenir ve buralara bombalar yerleştirilirdi. Bu teknik Çanakkale’deki çatışmalarda çokça kullanılmıştır. Türk askerleri düşmanın tünel kazıp kazmadığını anlamak için siper tabanına konan karavana kaplarından gelen sesleri dinlerler ya da karavana üzerine konan madeni bir parçanın titreşimine bakar ve karşı taarruza geçerlerdi.
Conkbayırı bölgesinde ayrıca Karayörük Deresi Şehitliği, Kesikdere Şehitliği, Mehmet Çavuş Anıtı, Conkbayırı Nazif Çakmak Şehitliği, The Nek Mezarlığı, Walkers Ridge Mezarlığı, Baby 700 Mezarlığı, Talat Göktepe Anıtı, The Farm Mezarlığı yer almaktadır.
Conkbayırı ve Arıburnu’ndan söz etmişken Türk tarihine altın harflerle yazılan bu muharebeyi alıntı yapmadan geçmeyelim..
Conkbayırı & Arıburnu Savaşı Hikayesi
Osmanlı 5. Ordusu komutanı Mareşal Liman von Sanders, Albay Fevzi Bey’e taarruz emri verdi. Albay Fevzi Bey, uzun mesafe yol alan askerin yorgun düşeceğini ve savaşamayacağını düşündüğü için emre itaat etmedi. Bunun üzerine Sanders, Albay Fevzi Bey’i görevden aldı ve taarruz emrini Mustafa Kemal ile askerlerine verdi.
Yarbay Mustafa Kemal, Bigalı köyünde 19. Tümen komutanıydı. Tümeni ile Conk Bayırı’na yürüdü ve taarruza kalktı. Tarih, kıran kırana bir muharebeye şahit oluyordu. Saatler ilerledikçe Türk askerinin gücü ve cephanesi azalıyordu. Geri çekilmeye başlayan mevzilere düşman askerleri yerleşmeye başlamıştı. Mustafa Kemal, düşman askerinin kendi askerlerinden bile daha yakında olduğunu görmüştü.
Mustafa Kemal, cephanesi biten askerlerin savaş bölgesini terk etmeye başladığını görünce; “Niçin kaçıyorsunuz?” diye sordu.
Askerler; “Cephanemiz tükendi!” dedi.
Bunun üzene Mustafa Kemal; “Cephaneniz yoksa, süngünüz de mi yok?” dedi ve “Süngü tak! Mevzi al!” emrini verdi.
Tozun dumana karıştığı Conkbayırı’nda göz gözü görmez hale gelmişti. Uzun süre top atışı yapan düşman askerleri, vurmuş olduğu mevzilerde kendi askerlerinin olduğunu çok geç fark etmişti. Düşman kendi eliyle kendi ordusunu kırmıştı. (İngiliz General C. F. Aspinall Oglander, Büyük Harbin Tarihi isimli kitabında bu hadiseyi itiraf etmiştir)
Süreçten zaman kazanan Osmanlı ordusunun imdadına 57. Alay yetişti. Ve böylece Osmanlı ordusu tarihte benzerine az rastlanan bir zafere imza atmış oldu.
? Özenle hazırladığımız Gelibolu yazımızı da muhakkak okumalısınız!
