Antik Yunan dönemi tarihçi ve yazarlarından Heredot’un, “Gökyüzünün altındaki en güzel yeryüzü”, ünlü seyyah Evliya Çelebi’nin ise, “Dağlarından yağ, ovalarından bal akar” diyerek övgüler dizdiği bir şehir Aydın. Yüzyıllar sonra bugün bile insanlarımızın emekli olup yerleşmek için hayal kurduğu sakin Ege şehirlerden biri.
Aydın; Kuşadası ve Didim gibi tatil beldeleri, Afrodisias, Nysa, Didyma gibi antik kentlerinin yanı sıra efeleriyle de ünlüdür.
Osmanlı zamanında, Ege Bölgesi’ndeki toprak ağalarının baskılarına, yaptıkları haksızlıklara isyan edip dağlara çıkan kişilere ‘zeybek’ deniyordu. Bu zeybek grubu arasında liderlik vasıflarıyla sivrilen kişi, o grubun lideri yani ‘efe’si idi. Efeler kimi zaman büyük isyanların içinde oldular, kimi zaman Kurtuluş Savaşı cephelerinin en önünde. Bazısına göre eşkıya idiler, bazısına göre mangal yürekli babayiğitler. Hepsinin ayrı bir hikayesi vardır. Yörük Ali Efe… Çakırcalı Mehmet Efe… Saçlı Mustafa Efe… Mesutlulu Mestan Efe… Aydın, Ege Bölgesi’nde en fazla efeye ev sahipliği yapmış illerin başında geliyor.
Peki efeler diyarı Aydın nasıl bir yer? Şehrin tarihi, ekonomisi, mutfak kültürü nasıl? Memur ve öğrenciler için Aydın’da hayat şartları neler? Aydın şehrimizi biraz daha yakından tanıyalım.
İçerikler
Aydın Nerede? Nasıl Gidilir?
Ege Bölgesi’nde bulunan Aydın, İzmir ve Manisa’dan sonra bölgenin üçüncü büyük ilidir. Aydın’ın komşuları; güneyde Muğla, doğuda Denizli, kuzeyde İzmir ve Manisa’dır. Şehrin batısı ise Ege Denizi ile çevrilidir.
Aydın ulaşım rehberi genel olarak şu şekilde;
# Aydın Karayolu Ulaşımı;
Aydın, Ege’deki önemli karayolu kesişim noktaları üzerinde bulunduğu için araçla ulaşım oldukça rahattır. Tatil sezonlarında daha yoğun olmakla birlikte birçok şehirden direkt yapılan otobüs seferleri ile ulaşım imkanı vardır. Aydın Şehirlerarası Otobüs Terminali, Aydın-Muğla yolu üzerinde ve şehrin yaklaşık 5-6 km. dışında bulunuyor. Otogar ile merkez arasında belediye otobüsleri çalışıyor. İlçeler için ise özel servis ve taksi hizmeti var.
- İstanbul – Aydın arası yaklaşık 570 kilometre ve 6 saat.
- Ankara – Aydın arası yaklaşık 590 kilometre ve 7 saat.
- İzmir – Aydın arası yaklaşık 110 kilometre ve 1 saat 10 dakika.
- Erzurum – Aydın arası yaklaşık 1450 kilometre ve 17 saat.
- Antalya – Aydın arası yaklaşık 340 kilometre ve 4 saat 30 dakika.
- Samsun – Aydın arası yaklaşık 1000 kilometre ve 12 saat.
# Aydın Havayolu Ulaşımı;
Aydın’da bulunan Aydın Çıldır Havaalanı sivil uçuşlara kapalı bir yer. Bu yüzden bölgeye uçakla ulaşmak için öncelikle İzmir ya da Muğla’ya gidip oradan Aydın’a geçebilirsiniz. İki havalimanında da araç kiralama hizmeti bulunuyor. Ya da isterseniz havaalanından otogara geçip Aydın yönüne giden araçlara binebilirsiniz.
- Adnan Menderes Havalimanı ile Aydın merkez arası yaklaşık 170 km. ve 2 saat 30 dakika.
- Adnan Menderes Havalimanı ile Aydın-Kuşadası arası yaklaşık 70 km. ve 1 saat.
- Muğla Milas-Bodrum Havalimanı ile Aydın merkez arası yaklaşık 160 km. ve 2 saat 30 dakika.
- Muğla Milas-Bodrum Havalimanı ile Aydın Kuşadası arası yaklaşık 120 km. ve 1 saat 30 dakika.
Adnan Menderes Havalimanı ile Aydın arasında çalışan özel firma servisleri de var.
# Aydın Demiryolu Ulaşımı;
İzmir (Basmane) – Denizli arasında her gün düzenli olarak yapılan tren seferleri Aydın’dan geçiyor.
Ayrıca; Aydın ↔ Söke / Söke ↔ Denizli / Söke ↔ Nazilli / İzmir ↔ Söke arasında yine her gün yapılan bölgesel ekspres seferleri var.
TCDD Aydın Tren Garı Telefon: 0 (256) 225 18 24
Nazilli Tren İstasyonu Telefon: 0 (256) 214 15 89
Söke Tren İstasyonu Telefon: 0 (256) 518 11 83TCDD Taşımacılık Web Sitesi: ebilet.tcddtasimacilik.gov.tr
TCDD Taşımacılık İletişim Hattı: 444 8 233 (444 TCDD)
# Aydın Denizyolu Ulaşımı;
Yaz aylarında Aydın Kuşadası Limanı ile Yunanistan’ın Sisam Adası arasında sürekli yapılan feribot seferleri var. Ayrıca tatil rotası üzerinde bulunan Kuşadası Limanı’na günü birlik yerli-yabancı turist getiren yolcu gemileri, yatlar ve motorlar uğruyor.
Aydın’ın Kuşadası ve Didim ilçelerinde turistlere hizmet veren iki de yat limanı (marina) mevcut. Yine yaz dönemlerinde Aydın ↔ Didim ile Muğla ↔ Bodrum arasında feribot seferleri yapılıyor.
Kuşadası Liman Başkanlığı Telefon: 0 (256) 614 10 25
Setur Kuşadası Marina Telefon: 0 (256) 618 14 60
D-Marin Didim Marina Telefon: 0 (256) 813 80 81
Kısaca Aydın Tarihi
Büyük Menderes Havzası tarihin her çağında çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Bu havza içinde önemli bir kesişim noktasında bulunan Aydın da bu tarihi süreç içerisinde önemli bir yere sahiptir.
Aydın’da Dedekuyusu (Deştepe) Höyüğü olarak bilinen bölgede bulunan kalıntılar M.Ö. 4500 yıllarına uzanıyor. Bu yöreyle alakalı ilk tarihi bilgilere Hitit kaynaklarında rastlanılıyor. Hitit yazıtlarında geçen Seha Irmağı ve Vadisi günümüzde Büyük Menderes olarak biliniyor. Bu nehrin kuzey kesimlerinden ise Lukka (Likya) olarak bahsediliyor.
Antik Yunan dönemi tarihçilerinden Strabon, Aydın’ın Argoslu ve Trakyalı kavimlerce kurulduğunu belirtiyor. Kuzey kavimleri M.Ö. 8. yüzyıldan itibaren Trakya’ya göç edip oradan Ege ve Menderes Vadisi’ne yayılmaya başlamışlar. Nysa ve Magnesia kentlerini kuran bu kavimler, o zamanlar adı “Atria” olan Aydın’ı da yeniden imar ediyorlar.
Perslerin hakimiyetine giren bölgenin adı ilk kez M.Ö. 400 yıllarında Spartalılar ile Persler arasında geçen savaşta anılıyor. Persler bu savaşta bölgeyi kaybetmiyorlar fakat daha sonra M.Ö. 344 yılında Büyük İskender tarafından Aydın yöresi Perslerden alınıyor. Helenistik Dönem’de sürekli el değiştiren Aydın’ın ismi Roma İmparatoru Nero Claudius Caesar döneminin sonuna kadar “Ceasarec“, M.S. 1. yy.’da ise “Tralleis” olarak anılıyor.
Tralleis önce M.Ö. 260’da Bergama Krallığı’nın, daha sonra M.Ö. 129.’da Roma İmparatorluğu’nun hakimiyetine girmiştir. M.Ö. 26 yılında büyük bir deprem ile sarsılan bölge büyük hasar almış, Roma İmparatoru Augustus tarafından tekrar onartılmıştır. Bu süreçte yöre topraklarına çok sayıda antik kent inşa edilmiştir. Bizans yönetiminde piskoposluk merkezi olan Aydın, 1282 yılında Menteşeoğulları topraklarına katılarak Türk hakimiyetine geçmiş ve ismi “Güzelhisar” olarak değişmiştir.
Güzelhisar 1426 yılında II. Murat tarafından Osmanlı İmparatorluğu’na dahil edildi. Önemli bir kültür merkezi olan yöre zaman zaman çok sayıda ayaklanmaya sahne olmuştur. Ayrıca Anadolu’daki ilk demiryolu hattı Aydın-İzmir güzergahında yapılmıştır.
1919 yılında Yunan işgaline uğrayan Aydın, 7 Eylül 1922’de işgalden kurtarılıp Türkiye Cumhuriyeti’nde bir il olarak yerini almıştır.
AFRODİSİAS ANTİK KENTİ HAKKINDA BİLGİ (TIKLAYIN)
Aydın Hakkında Kısa Bilgiler
Nüfus: Aydın’ın 2020 yılı nüfusu yaklaşık 1 milyon 110 bin kişidir.
Plaka Kodu: Aydın’ın plaka kodu: 09
Telefon Kodu: Aydın’ın telefon kodu: 0256
Posta Kodu: Aydın’ın posta kodu: 09000
Yüz Ölçümü: Aydın’ın yüz ölçümü: 8.000 km²Aydın Büyükşehir Belediyesi Web Sitesi: www.aydin.bel.tr
Aydın Büyükşehir Belediyesi Telefon: 444 4 009Aydın Valiliği Web Sitesi: www.aydin.gov.tr
Aydın Valiliği Telefon: 0 (256) 212 24 16Aydın İlçeleri;
- Bozdoğan, Buharkent
- Çine
- Didim
- Efeler
- Germencik
- İncirliova
- Karacasu, Karpuzlu, Koçarlı, Köşk, Kuşadası, Kuyucak
- Nazilli
- Söke, Sultanhisar
- Yenipazar
Aydın Ekonomisi
Aydın ekonomisinin üzerine yoğunlaştığı iki alan var; tarım ve turizm.
Aydın, Kuşadası ve Didim gibi Türkiye’nin iki önemli turizm merkezine, birçok antik kente ve termal tesislere ev sahipliği yapıyor. Turizm anlamında potansiyeli çok yüksek olsa da şu an için bunu tam anlamıyla kullanıyor diyemeyiz. Yine de turizm sektörü her yıl Aydın ekonomisine azımsanmayacak bir katkı sağlıyor.
DİDİM (DİDYMA) APOLLON TAPINAĞI (TIKLAYIN)
Aydın’ın en önemli ekonomik faaliyeti ise tarım. Büyük Menderes Nehri’nin suladığı verimli topraklar Aydın’a büyük fayda sağlıyor. Şehrin topraklarının yarısı tarım arazisi olarak kullanılmaya uygun. Türkiye’de en fazla incir ve kestane üretilen bölge burası. Aydın’ın diğer önemli tarım ürünleri ise; pamuk, zeytin, çilek, enginar, kereviz, mandalina ve yer fıstığıdır.
Sanayileşme sürecine ise yeni yeni giren Aydın’da ağırlıklı olarak; tarımsal üretimi işlemeye yönelik gıda imalatı, makine ve ekipman üretimi, beyaz eşya ürünleri imalatı, tekstil ürünleri imalatı, madencilik ve taş ocakçılığı, otomotiv yan sanayi ve kimyevi maddeler üretimi yapılmaktadır.
Aydın’ın Coğrafi Yapısı ve İklimi
Aydın’ın yıllık sıcaklık ortalaması oldukça yüksektir. Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü Aydın’da yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise ılık ve yağışlı geçer. Büyük Menderes Vadisi sayesinde denizin ılıman etkisi iç kesimlere kadar girer.
Bin kilometre ile Ege’nin en uzun ırmağı olan Büyük Menderes’in 500 km.’lik kısmı Aydın’ın içinden geçer. Bu sayede başta orta ve batı kesimler olmak üzere bölgede oldukça verimli ovalar vardır. Büyük Menderes Havzası’nın kuzeyi Aydın Dağları, güneyi ise Menteşe Dağları ile çevrilidir.
Yaklaşık yüzde 30’luk kısmı ormanlarla kaplı olan Aydın’ın bitki örtüsü ise makidir. Aydın ovalarında incir, zeytin ve portakal bahçeleri geniş alanları kapsar.
Kırık fay hatları üzerinde kurulu bir şehir olan Aydın ayrıca birinci dereceden deprem bölgesidir.
Aydın Mutfağı ve Aydın’a Özgü Yemekler
Ege genelinde olduğu gibi Aydın mutfağı da ağırlıklı olarak zeytinyağı ve sebze ağırlıklı yemek çeşitleri sunar. Ama tabi Aydın yöresinin birçok farklı kültüre ev sahipliği yapması nedeniyle sadece Ege mutfağı etkileri görülmez. Bölgede yaşayan diğer etnik gruplar da Aydın yöresel yemeklerini çeşitlendirmiştir. Aydın mutfağının sadece yemekleri değil aynı zamanda kendine has zeytinyağlı ve domatesli sosları da meşhurdur. Denize yakın bölgelerde ise deniz mahsulleri menüsü zengindir.
Aydın mutfağında tadabileceğiniz bazı yöresel lezzetler şöyle;
- Yuvarlama
- Enginar Yemeği
- Çingene Pilavı
- Keşkek
- Zeytinyağlı Börülce
- Çine Köftesi
- Kırlı Kızartması
- Tahinli Pide
- Turunç Reçeli
- Kabak Tatlısı
- Kabak Çiçeği Dolması ve Ciğer Dolması
- Paşa Böreği
- Tarhana Çorbası
- Acılı Güveç
- Sarmaşık Kavurması ve Tilkişen Kavurması
- Zeytinyağlı Yer Elması
- Kuru İncir Arası Ceviz
Memur ve Öğrenciler İçin Aydın Nasıl Bir Yer? Aydın’da Yaşam
Aydın’da bulunan üniversitemiz 1992 yılında kurulmuş olan Adnan Menderes Üniversitesi.
50 bini aşkın kayıtlı öğrenci sayısı ile (2021) Adnan Menderes Üniversitesi oldukça büyük bir okul. Ana kampüs şehir merkezine birkaç kilometre mesafede bulunuyor. Otobüs/minibüs sorunu yok ama Aydın’da okuyan öğrencilerin en çok şikayet ettikleri konuların başında ulaşımın ve yurtların çok pahalı olması geliyor. Üniversite her ne kadar merkeze yakın olsa da dağ yamacında ve yüksek bir noktada bulunuyor. Yürümek pek mümkün değil. Ve bu kısa mesafe için alınan minibüs ücretleri İstanbul, Ankara, İzmir gibi yerlerle kıyaslanacak kadar pahalı olunca Adnan Menderes Üniversitesi’nde okuyan 10 öğrenciden 10’u da bu konudan şikayetçi. Aydın hakkında yorumlara baktığınızda en çok tartışılan konu bu diyebiliriz. Bir diğer olumsuz yorum yapılan konu da yurtların oldukça pahalı olması. Aydın bu konuda öğrencileri biraz zorluyor.
Aydın’da yaşam nasıl konusuna gelirsek.. Hem memur hem de öğrenciler için Aydın, Türkiye’nin en yaşanılabilir ve güzel şehirlerinden biri. Özellikle Kuşadası, Didim ve Söke gibi harika ilçeleri var. Aydın’ın şehir merkezi oldukça küçüktür ve sosyal hayat yavaş akar. Hele öğrenciler gittikten sonra iyice sakinleşir. Büyük ve hareketli bir şehir beklentiniz varsa Aydın’da aradığınızı bulamazsınız. Ama genel olarak hem insanları çok sıcakkanlıdır hem de her ilçesi güvenli ve yaşanılabilir durumdadır. Yazları bunaltıcı derecede sıcak olur. Kışın fazla soğuk olmadığı için ısınma bedeliniz düşük olur. Konaklama pahalılığını oradan dengeleyebilirsiniz.
Memurlar için konuşacak olursak, Aydın’ın sahil ilçeleri merkezden daha çok sevilir. Daha iyi yorumlar yapılır. Muhtemelen merkez ve sahil ilçeleri arasında seçim yapan 10 kişiden 9’u her anlamda sahil şeridini seçmek isteyecektir.
AYDIN GEZİLECEK YERLER (TIKLAYIN)
